Πιστεύω ότι υπήρξε μία παρανόηση του ρόλου των Εβραίων εκ μέρους των Εθνικών Χριστιανών[1] στη διάρκεια των αιώνων της χριστιανικής ιστορίας. Δυστυχώς ο αντισημιτισμός που αναπτύχθηκε αρκετά νωρίς στην ιστορία της Εκκλησίας, και η παράβλεψη της διδασκαλίας του αποστόλου Παύλου για το ρόλο του εβραϊκού έθνους, επέφερε απομάκρυνση μεγάλου μέρους της χριστιανικής Εκκλησίας από τις εβραϊκές ρίζες της με τραγικές παρανοήσεις και ανάπτυξη ενός αντι-ιουδαϊκού πνεύματος που τελικά ζημίωσε την ίδια την Εκκλησία.
Αλλά για να καταλάβουμε το σχέδιο του Θεού για το εβραϊκό έθνος στην εποχή της Κ. Διαθήκης πρέπει να μελετήσουμε προσεκτικά την επιστολή προς Ρωμαίους (κεφάλαια 9-11) του αποστόλου Παύλου. Στα κεφάλαια αυτά ο Παύλος ασχολείται με το καίριο ερώτημα: Αφού ο Ιησούς Χριστός ήταν Εβραίος, όπως και όλοι οι πρώτοι ακόλουθοί του, γιατί το εβραϊκό έθνος απέρριψε το Μεσσία του; Και τώρα που το μεγαλύτερο μέρος του εβραϊκού λαού απέρριψε το Μεσσία του, ποιο θα είναι το μέλλον αυτού του λαού;
Στο πρώτο ερώτημα ο Παύλος, αφού εκφράσει την απέραντη οδύνη του για την τύφλωση του εβραϊκού λαού (9:1-4), αναφέρει ότι σύμφωνα με τη διδασκαλία της Π. Διαθήκης δεν είναι όλοι οι απόγονοι του Αβραάμ αληθινά τέκνα του, αλλά «εν Ισαάκ κληθήσεταί σοι σπέρμα» (εδ.7). Δηλαδή μόνο τα τέκνα της υπόσχεσης λογαριάζονται σπέρμα του Αβραάμ, όπως ήταν ο Ισαάκ, όχι κάθε σαρκικό τέκνο του Αβραάμ, όπως π.χ. ήταν ο Ισμαήλ, που ήταν σαρκικός του απόγονος. Στο σημείο αυτό ο απόστολος Παύλος αναφέρει τη διδασκαλία του προορισμού και της εκλογής του Ισραήλ, που βασίζεται στην κυριαρχία του Θεού. Χωρίς να θέλουμε να εντρυφήσουμε σ' αυτό το τελευταίο θέμα, αναφέρουμε απλώς ότι ο Θεός θεωρεί πραγματικούς απογόνους του Αβραάμ μόνον όσους φέρουν την πίστη του Αβραάμ. Αυτά τα βλέπουμε επίσης στο κεφάλαιο 4 της ίδιας επιστολής, όπου ο Παύλος λέγει: «Γιατί δε δόθηκε με το νόμο η επαγγελία στον Αβραάμ ή στους απογόνους του, το να είναι αυτός κληρονόμος του κόσμου, αλλά με τη δικαίωση της πίστης. Γιατί, αν οι κληρονόμοι προέρχονταν από το νόμο έχει κενωθεί η πίστη και έχει καταργηθεί η επαγγελία. Επειδή ο νόμος οργή κατεργάζεται... Γι' αυτό η επαγγελία δίνεται με την πίστη, για να είναι κατά χάρη, ώστε να είναι βέβαιη η επαγγελία στον κάθε απόγονο, όχι μόνο σ' όποιον προέρχεται από το νόμο, αλλά και σ' όποιον προέρχεται από την πίστη που είχε ο Αβραάμ, που είναι πατέρας όλων μας καθώς είναι γραμμένο: Πατέρα πολλών εθνών σε έχω θέσει... Γι' αυτό και η πίστη τού λογαριάστηκε για δικαίωση. Δε γράφτηκε όμως μόνο γι' αυτόν ότι του λογαριάστηκε, αλλά και για εμάς, στους οποίους μέλλει να λογαριάζεται, σ' όσους πιστεύουν σ' εκείνον που έγειρε τον Ιησού τον Κύριό μας από τους νεκρούς» (Ρωμαίους 4:13-14,16-17,22-24). Σύμφωνα με τα λόγια αυτά του Παύλου, δεν έφτανε κανείς να ήταν απόγονος του Αβραάμ, ούτε να προερχόταν από το νόμο, να ήταν δηλαδή Εβραίος τυπικά με την περιτομή και την εφαρμογή του μωσαϊκού νόμου. Για να τον θεωρούσε ο Θεός πραγματικό τέκνο του Αβραάμ, έπρεπε να είχε και την πίστη που είχε ο Αβραάμ στο Θεό.
Εδώ εστιαζόταν το λάθος των θρησκευτικών ηγετών της εποχής του Ιησού, που νόμιζαν πως έφτανε να έχει κανείς πατέρα (πρόγονο) κατά σάρκα τον Αβραάμ, για να ανήκει στο λαό του Θεού, χωρίς να ενδιαφέρονται για την πίστη του και τα έργα του Αβραάμ. Έλεγε, λοιπόν, ο Ιωάννης ο Βαπτιστής: «Και επειδή είδε πολλούς από τους Φαρισαίους και τους Σαδδουκαίους να έρχονται για το βάφτισμά του, τους είπε: ‘Γεννήματα εχιδνών, ποιος σας υπέδειξε, για να ξεφύγετε από τη μελλοντική οργή; Κάντε λοιπόν καρπό άξιο της μετάνοιας και μη νομίσετε ότι μπορείτε να λέτε μέσα σας: Πατέρα έχουμε τον Αβραάμ. Γιατί σας λέω ότι δύναται ο Θεός από τους λίθους τούτους να εγείρει τέκνα στον Αβραάμ’» (Ματθαίος 3:7-9).
Κατά την εποχή του Ιησού Χριστού και κατόπιν, όσοι από τους Εβραίους πίστεψαν στον Ιησού Χριστό ήταν τα πραγματικά τέκνα του Αβραάμ, το αληθινό σπέρμα του, γιατί αυτοί είχαν την πίστη που ο Αβραάμ είχε στο Θεό, την πίστη που ο Θεός ήθελε οι άνθρωποι να έχουν. Αυτοί ήταν «το υπόλειμμα σύμφωνα με εκλογή κατά χάρη» (Ρωμαίους 11:5) και «ο Ισραήλ του Θεού» (Γαλάτες 6:16). Οι άπιστοι Εβραίοι απορρίφτηκαν από τον Θεό ως λαός του.
Εδώ όμως οι χριστιανοί από τα Έθνη έκαναν ένα τραγικό λάθος, που πρέπει να διορθώσουν. Ο Θεός δεν απέρριψε το εβραϊκό έθνος στο σύνολό του για πάντα, έστω και αν αυτή τη στιγμή η πλειοψηφία αυτού του λαού βρίσκεται σε αποστασία από το Θεό. Ο Θεός είχε και έχει ένα υπέροχο μελλοντικό σχέδιο γι' αυτόν το λαό. Πάλι ο Παύλος λέει: «Λέω, λοιπόν, μήπως (οι Ιουδαίοι) σκόνταψαν για να πέσουν; Είθε να μη γίνει! Αλλά με το παράπτωμά τους η σωτηρία ήρθε στα έθνη, για να τους παρακινήσει σε ζηλοτυπία. Και αν το παράπτωμά τους είναι πλούτος για τον κόσμο και η ήττα τους είναι πλούτος για τα έθνη, πόσο μάλλον η πλήρης προσέλευσή τους!... Γιατί αν η αποβολή τους επέφερε συμφιλίωση στον κόσμο, τι θα είναι πρόσληψή τους παρά ζωή από τους νεκρούς;... Αν η ρίζα είναι άγια θα είναι και τα κλαδιά. Αν μερικά από τα κλαδιά αποκόπηκαν κι εσύ όντας αγριελιά μπολιάστηκες μεταξύ τους και έγινες συμμέτοχος της ρίζας και του πάχους της ελιάς, μην καυχιέσαι κατά των κλαδιών. Αλλά αν καυχιέσαι, εναντίον τους, σκέψου ότι εσύ δε βαστάζεις τη ρίζα, αλλά η ρίζα εσένα. Θα πεις λοιπόν: ‘Αποκόπηκαν κλαδιά, για να μπολιαστώ εγώ’. Καλώς. Από την απιστία αποκόπηκαν, κι εσύ έχεις σταθεί από την πίστη. Μην υψηλοφρονείς, αλλά να φοβάσαι. Γιατί αν ο Θεός δε φείστηκε τα φυσικά κλαδιά, μήπως ούτε εσένα φειστεί. Δες, λοιπόν, τη χρηστότητα και την αυστηρότητα του Θεού: αφενός σ' αυτούς που έπεσαν αυστηρότητα, αφετέρου σ' εσένα χρηστότητα - αν επιμένεις στη χρηστότητα, αλλιώς κι εσύ θα κοπείς εντελώς. Αλλά κι εκείνοι, αν δεν επιμένουν στην απιστία, θα μπολιαστούν. Γιατί δυνατός είναι ο Θεός πάλι να τους μπολιάσει. Γιατί, αν εσύ κόπηκες εντελώς από τη φυσική αγριελιά και μπολιάστηκες αντίθετα προς τη φύση σε ήμερη ελιά, πόσο μάλλον αυτοί που είναι σύμφωνα με τη φύση θα μπολιαστούν στη δική τους ελιά. Γιατί δε θέλω εσείς να αγνοείτε, αδελφοί, το μυστήριο αυτό, για να μη θεωρείτε τους εαυτούς σας φρόνιμους, ότι δηλαδή έχει γίνει πώρωση μερικώς στο λαό Ισραήλ, μέχρις ότου εισέλθει η πληρότητα των εθνικών. Και έτσι όλος ο λαός Ισραήλ θα σωθεί καθώς είναι γραμμένο: Θα έρθει από τη Σιών ο Σωτήρας, θα απομακρύνει τις ασέβειες από τον Ιακώβ... Σχετικά με την εκλογή τους είναι αγαπητοί για τους πατέρες τους. Γιατί είναι αμεταμέλητα τα χαρίσματα και η κλήση του Θεού. Γιατί, όπως ακριβώς εσείς κάποτε απειθήσατε στο Θεό, αλλά τώρα ελεηθήκατε με την απείθεια τούτων, έτσι και αυτοί τώρα απείθησαν στο έλεος που έγινε σ' εσάς, ώστε κι αυτοί να ελεηθούν. Γιατί ο Θεός συνέκλεισε όλους σε απείθεια, για να τους ελεήσει όσους» (Ρωμαίους 11:11-32). Αναγκάστηκα να αναφέρω την εκτεταμένη αυτή περικοπή, γιατί συχνά παραβλέπεται από τους Χριστιανούς. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτά τα λόγια του απ. Παύλου, το εβραϊκό έθνος μπορούμε να το παρομοιάσουμε με μια ήμερη ελιά. Οι ρίζες του ήταν οι πρόγονοι του Ισραήλ, οι πατριάρχες του, αρχίζοντας από τον Αβραάμ. Κατόπιν ο Ισαάκ, ο Ιακώβ και τα παιδιά του, οι 12 πατριάρχες. Οι απόγονοι όλων αυτών που ακολουθούσαν την πίστη του Αβραάμ κι εφάρμοζαν το Νόμο που αργότερα δόθηκε στο Μωυσή, τηρώντας όμως και την πίστη του Αβραάμ, ήταν τα πραγματικά τέκνα του Αβραάμ, τα παιδιά της επαγγελίας (υπόσχεσης), τα τέκνα της διαθήκης. Έτσι ο λαός Ισραήλ παρομοιάζεται με τη ρίζα, αλλά και με τον κορμό ενός δένδρου ελιάς ήμερης. Βεβαίως και στην Π. Διαθήκη δεν είχαν όλοι την πίστη του Αβραάμ, ούτε έμειναν πιστοί στο Θεό μέχρι το τέλος της ζωής τους. Όλοι αυτοί ήταν σαν κλαδιά που αποκόβονταν από τον κορμό του δένδρου και ξεραίνονταν. Κάποια στιγμή μάλιστα ο Θεός αναφέρει στον Ησαΐα ότι μόνον ένα υπόλειμμα από το λαό Ισραήλ θα σωθεί. «Και αν ακόμη στη γη μείνει ένα δέκατο, και πάλι τότε θα είναι για να καεί. Θα γίνει όπως η τερέβινθος και όπως η βαλανιδιά που, όταν κλαδευτούν, ένας κορμός μένει σ' αυτές: Σπέρμα άγιο είναι ο κορμός της» (Ησαΐας 6:13).
Σ’ αυτό το άγιο σπέρμα, τον κορμό, που κύριος αντιπρόσωπός του είναι ο Ιησούς Χριστός, θα παραμείνουν λίγα κλαδιά από το αρχικό δένδρο της ήμερης ελιάς που θα είναι Εβραίοι πιστοί στον Ιησού ως Μεσσία. Αλλά θα υπάρχει η δυνατότητα να μπολιαστούν σ' αυτόν τον κορμό καινούργια κλαδιά από αγριελιά, που συμβολίζει τους εθνικούς χριστιανούς. Αυτό το μπόλιασμα είναι αντίθετο προς τη φύση. Συνήθως πάνω σε μια αγριελιά μπολιάζουν κλαδιά ήμερης ελιάς. Εδώ συμβαίνει το αντίθετο. Έτσι οι εθνικοί πρέπει να δείχνουν ταπείνωση απέναντι στον αρχικό κορμό που είναι οι Ιουδαίοι, έστω κι αν τα κλαδιά που προέρχονται από τον αρχικό κορμό είναι λίγα, γιατί η ρίζα και ο κορμός του αρχικού δένδρου τούς βαστούν και όχι το αντίθετο. Υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα να μπολιαστούν ξανά τα κλαδιά του αρχικού δένδρου, που αποκόπηκαν λόγω απιστίας στον Ιησού, αν δεν επιμένουν στην απιστία τους.
Στην ίδια επιστολή ο απ. Παύλος είχε θέσει το ερώτημα: «Τι λοιπόν το περισσότερο έχει ο Ιουδαίος ή ποια η ωφέλεια της περιτομής; Πολύ ωφελεί με κάθε τρόπο. Γιατί, βέβαια, πρώτα απ' όλα ωφελεί ότι τους εμπιστεύτηκαν τα λόγια του Θεού. Γιατί τι σημασία έχει; Αν απίστησαν μερικοί, μήπως η απιστία τους θα καταργήσει την πιστότητα του Θεού;» (Ρωμ.3:1-3). Το ευαγγέλιο είναι πρώτα για τους Εβραίους, αυτοί είναι οι φυσικοί αποδέκτες του: «Γιατί δεν ντρέπομαι το ευαγγέλιο, επειδή είναι δύναμη Θεού για σωτηρία σε καθέναν που πιστεύει, στον Ιουδαίο πρώτα και μετά στον Έλληνα» (Ρωμ.1:16). Ο Παύλος όπου και αν πήγαινε ευαγγέλιζε πρώτα τους Εβραίους, ύστερα πήγαινε στους εθνικούς. Και τώρα έτσι θα έπρεπε να γίνεται. Μακάρι η Εκκλησία να είχε διατηρήσει αυτόν τον τρόπο ευαγγελισμού απέναντι στους Εβραίους. Διαμέσου των αιώνων, όμως, δημιουργήθηκε ένα τυφλό αντισημιτικό πνεύμα, που θεώρησε πως οι Εβραίοι μια για πάντα αποκόπηκαν από τη χάρη του Θεού. Θεώρησαν ότι ο εβραϊκός λαός έδωσε ό,τι είχε να δώσει μέχρι τον ερχομό του Ιησού Χριστού. Ύστερα από Αυτόν, ο Θεός απέρριψε μια για πάντα το εβραϊκό έθνος και το αντικατέστησε με την Εκκλησία, που αποτελούνταν βασικά από εθνικούς. Έτσι δημιουργήθηκε «η θεωρία της αντικατάστασης». Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, η Εκκλησία «αντικατέστησε» το λαό Ισραήλ ως «πνευματικός Ισραήλ» και νέος λαός της χάρης. Ήταν σαν ο Θεός να ξερίζωσε το πρώτο δένδρο, τους Εβραίους, και στη θέση του να φύτεψε καινούργιο, την Εκκλησία. Αν κάποιος Εβραίος μάλιστα πίστευε στο Χριστό, έπρεπε να αποκηρύξει πλήρως την ιουδαϊκότητά του και να γίνει σαν εθνικός, για να γίνει αποδεκτός από την Εκκλησία. Αλλά αυτό ήταν λάθος σύμφωνα με τα λόγια του Παύλου, που διαβάσαμε προηγουμένως. Ο εβραϊκός λαός δεν καταργήθηκε ως εκλεκτός λαός του Θεού (προσοχή: εκλεκτός όχι ευνοούμενος), αλλά μάλλον διευρύνθηκε με την είσοδο και την πρόσληψη των εθνικών στις ευλογίες του Αβραάμ, που αρχικά ο Θεός είχε δώσει μόνο στους σαρκικούς απογόνους του Αβραάμ, σε όσους είχαν συγχρόνως την πίστη του, συμπεριλαμβανόμενων και των εθνικών που αποφάσιζαν να γίνουν προσήλυτοι Εβραίοι. Από την εποχή όμως του Χριστού και μετά, οι εθνικοί γίνονται αποδεκτοί στις ευλογίες του Αβραάμ ως εθνικοί, χωρίς να χρειαστεί να γίνουν πρώτα προσήλυτοι Εβραίοι, να κάνουν περιτομή και να τηρούν το Νόμο του Μωυσή. Έτσι η εκκλησία θα αποτελείτο από δύο ομάδες που ποτέ ο Θεός δεν είχε σκεφτεί να εξαλείψει τις διαφορές τους: τους Εβραίους και τους εθνικούς, που θα πίστευαν στον Ιησού ως Μεσσία.
Βέβαια, ο Νόμος του Μωυσή ως μέσο σωτηρίας είχε πλέον καταργηθεί (Ρωμαίους 7:6). Οι εθνικοί δεν καλούνταν να εφαρμόζουν το νόμο εκτός από κάποιες ελάχιστες εντολές που βλέπουμε στο Πράξεις (15:7-11,19-20). Οι Εβραίοι έπρεπε και αυτοί να καταλάβουν ότι δε σώζονται με την εφαρμογή του μωσαϊκού Νόμου παρά μόνο με την πίστη στον Ιησού Χριστό. Επειδή όμως τα τυπικά του νόμου είχαν συνυφανθεί με την ύπαρξη του Ισραήλ ως έθνους, ήταν δηλαδή όχι μόνο θρησκευτικά σύμβολα, αλλά και διακριτικά του έθνους τους από τα άλλα έθνη, όπως και οι εορτές τους, οι Εβραίοι Χριστιανοί μπορούσαν να εφαρμόζουν όσες από τις διατάξεις του Νόμου ήθελαν, γνωρίζοντας όμως ότι δε σώζονται με την εφαρμογή αυτών των διατάξεων αλλά με την πίστη στο Χριστό (Πράξεις 15:11). Όπως, δηλαδή, οι Εθνικοί ήταν ελεύθεροι στο να μην εφαρμόζουν το Νόμο, έτσι και οι Εβραίοι ήταν ελεύθεροι στην εφαρμογή του Νόμου, μέρους ή όλου, γιατί ο νόμος γι’ αυτούς θα ήταν κάτι το ουδέτερο.
Έτσι βλέπουμε τον ίδιο τον απόστολο Παύλο, που ήταν ο μεγάλος θιασώτης της απελευθέρωσης των εθνικών από το Νόμο, να ακολουθεί ορισμένα τυπικά του Νόμου στη ζωή του και να επιτρέπει την περιτομή του Τιμόθεου, που είχε Εβραία μητέρα (Πράξεις 16:3). Επίσης βλέπουμε τον Παύλο (Πράξεις 18:18) να έχει κάνει ευχή, έχοντας κουρέψει τα μαλλιά του, κάτι που βασιζόταν στο βιβλίο των Αριθμών (6:2,5,9,18). Η επιθυμία του να βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ για την Πεντηκοστή (Πράξεις 20:16) βασιζόταν στο Δευτερονόμιο (16:16). Όπως επίσης η αφιέρωσή του με το κούρεμα των μαλλιών του και τη θυσία των ζώων (Πράξεις 21:17-26), κάτι που του σύστησαν να κάνει οι άλλοι απόστολοι, για να αποφευχθούν οι κατηγορίες από τους άπιστους Εβραίους, δείχνουν ότι ο Παύλος δεν ήταν αντίθετος στην εφαρμογή διατάξεων του Νόμου, εφόσον οι πιστοί στο Χριστό Εβραίοι δεν τις θεωρούσαν σωτηριακές.
ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΒΡΑΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Είναι εύλογο το ερώτημα: Τι απέγινε στη διάρκεια των αιώνων η εβραϊκή Εκκλησία; Πώς εξαφανίστηκε μία Εκκλησία στην οποία είχαν πιστέψει «μυριάδες» (μυριάδα = 10.000) Εβραίων, σύμφωνα με τα λόγια των αποστόλων (Πράξεις 17:20); Η ιστορία αυτής της Εκκλησίας ήταν πολύ τραγική και σ' αυτό κατά μεγάλο μέρος φταίει η παρεξήγηση του σχεδίου του Θεού που έκανε η Εκκλησία από τα Έθνη σχετικά με το λαό Ισραήλ. Ενώ οι χριστιανοί Εβραίοι έδειξαν ανοιχτό πνεύμα αποδεχόμενοι τελικά στους κόλπους τους τούς εθνικούς χριστιανούς, οι Εθνικοί χριστιανοί, όταν πλήθυναν, υπερηφανεύτηκαν κατά των Εβραίων χριστιανών, τους θεώρησαν αιρετικούς και τους απέκοψαν από την Κοινωνία τους.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά:
Οι πιστοί στο Χριστό Εβραίοι ονομάζονταν «Ναζαρηνοί» (Πράξεις 24:5). Ενώ οι πιστοί στο Χριστό από τα έθνη ονομάζονταν «Χριστιανοί» (Πράξεις 11:26). Υπήρχε μια διάκριση μεταξύ Εβραίων και Εθνικών Χριστιανών, αλλά αρχικά ήταν σύμμαχοι.
Υπάρχουν δύο σημαντικές περίοδοι στην ιστορία της Εβραϊκής Εκκλησίας ύστερα από την αρχική αποστολική περίοδο: Είναι η περίοδος 66-70 μ.Χ. και 132-135 μ.Χ.
Στην πρώτη περίοδο έγινε η πρώτη επανάσταση του εβραϊκού λαού κατά των Ρωμαίων, που κατέληξε στην καταστροφή του Ναού και της Ιερουσαλήμ, και στο θάνατο πολλών χιλιάδων Εβραίων. Αρχικά οι Ρωμαίοι ξεκίνησαν την πολιορκία το 66 μ.Χ. Οι Εβραίοι Χριστιανοί γνώριζαν από την προφητεία του Ιησού ότι όταν η Ιερουσαλήμ περικυκλωθεί από στρατεύματα, έφτασε η καταστροφή της, και έπρεπε να φύγουν (Λουκάς 21:20-24). Γι' αυτό και δεν έλαβαν μέρος στην επανάσταση που ηγούνταν το κόμμα των Ζηλωτών. Όταν οι Ρωμαίοι σταμάτησαν την πολιορκία για λίγο χρονικό διάστημα, οι Χριστιανοί Εβραίοι βρήκαν την ευκαιρία να φύγουν όλοι περνώντας τον Ιορδάνη και από την Ιερουσαλήμ να πάνε στην Πέλλα. Μάλιστα ο ιστορικός της Εκκλησίας Ευσέβιος Καισαρείας αναφέρει ότι εκείνη την εποχή δόθηκε και μία προφητεία στην Εκκλησία της Ιερουσαλήμ, που έκανε τους Χριστιανούς Εβραίους να βιαστούν να φύγουν και κανείς Χριστιανός Εβραίος δε σκοτώθηκε στον πόλεμο αυτόν. Το 68 μ.Χ. οι Ρωμαίοι επανήλθαν, πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ και το 70 μ.Χ. την κατέλαβαν καταστρέφοντάς την και καίγοντας το Ναό. Από τότε δημιουργήθηκε το πρώτο ρήγμα μεταξύ Χριστιανών και μη Χριστιανών Εβραίων. Οι μη Χριστιανοί θεώρησαν τη φυγή των Χριστιανών προδοσία σε μία δύσκολη στιγμή του έθνους τους. Επειδή, όμως, η καταστροφή της Ιερουσαλήμ είχε προφητευθεί από τον Ιησού, αυτό ήταν ένα πλεονέκτημα για τους Χριστιανούς Εβραίους, γιατί έτσι αποδείκνυαν πως ο Ιησούς ήταν πράγματι προφήτης του Θεού, και τα λόγια του βγήκαν αληθινά. Συνεπώς και η μεσσιανικότητα που ισχυριζόταν για τον εαυτό του πρέπει να ήταν αληθινή. Αυτό οδήγησε τότε πολλούς Εβραίους στη χριστιανική πίστη. Συνεπώς ύστερα από μία αρχική ψύχρανση στις σχέσεις Χριστιανών και μη Χριστιανών Εβραίων, οι σχέσεις τους άρχισαν να αποκατασταίνονται. Κατά τη δεύτερη περίοδο 132-135 μ.Χ. έγινε η δεύτερη εβραϊκή επανάσταση με ηγέτη τον Μπαρ Κοχμπά. Σ' αυτήν την επανάσταση, επειδή δεν υπήρχαν πια λόγοι να μη λάβουν μέρος, οι Εβραίοι Χριστιανοί αρχικά ενώθηκαν με τους ομοεθνείς τους, για να αποτινάξουν τον καταπιεστικό ρωμαϊκό ζυγό. Ο Μπαρ Κοχμπά φαινόταν γεννημένος ηγέτης, ήταν ψηλός, με μεγάλη μυϊκή δύναμη και επιβλητικό παράστημα. Το όνομά του σήμαινε: «Γιος του Άστρου».
Όσο η επανάσταση ήταν αμιγώς εθνική οι Χριστιανοί Εβραίοι πολέμησαν με τους μη Χριστιανούς κατά των Ρωμαίων. Αλλά καθώς η επανάσταση προόδευε, ο αρχιραβίνος Ακίμπα έκανε το τραγικό λάθος να αναγνωρίσει τον Μπαρ Κοχμπά ως τον αναμενόμενο Μεσσία. Αυτό είχε τραγικές συνέπειες. Οι χριστιανοί Εβραίοι λόγω της πίστης τους αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τον Μπαρ Κοχμπά ως Μεσσία και απομακρύνθηκαν από τους άλλους Εβραίους. Σταμάτησαν τον πόλεμο κατά των Ρωμαίων, γιατί ο πόλεμος είχε πάρει πλέον θρησκευτική χροιά, που αυτοί δεν αναγνώριζαν. Τελικά, και αυτός ο πόλεμος κατέληξε σε ήττα των Εβραίων με σχεδόν πλήρη ξεριζωμό από την Παλαιστίνη για 2.000 χρόνια. Αυτή η απόσχιση προκάλεσε ένα μεγάλο και τελειωτικό ρήγμα μεταξύ Χριστιανών και μη Χριστιανών Εβραίων. Κατάρες κατά των Ναζαρηνών (Χριστιανών) Εβραίων διαβάζονταν στις Συναγωγές και το Ταλμούδ έλεγε ότι οι Εβραίοι δεν έπρεπε να χαιρετούν τους Εβραίους Χριστιανούς ούτε να ζητούν βοήθεια από Χριστιανό Εβραίο γιατρό, ακόμα κι αν πέθαινε ο ασθενής.
Δυστυχώς, μετά το έτος 135 μ.Χ. οι εθνικοί Χριστιανοί δε συμπαραστάθηκαν με αγάπη και συμπάθεια στους Εβραίους αδελφούς τους. Το αντιεβραϊκό πνεύμα είχε διεισδύσει ευρέως στην Εκκλησία, και όσους Εβραίους αποφάσιζαν να ακολουθήσουν την πίστη του Ιησού τούς υποχρέωναν να αποκηρύξουν πλήρως την ιουδαϊκότητά τους. Να γίνουν σαν Εθνικοί μέχρι του σημείου να λάβουν εθνικά ονόματα. Έτσι οι Χριστιανοί Εβραίοι βρέθηκαν ανάμεσα σε δύο πυρά. Αφενός τους καταδίωκαν και τους μισούσαν οι σαρκικοί αδελφοί τους που δεν πίστευαν στο Χριστό, αφετέρου και οι πνευματικοί αδελφοί τους από τα έθνη τούς πίεζαν να εγκαταλείψουν οτιδήποτε είχε σχέση με το έθνος τους. Είναι σαν να έλεγαν σ' εμάς τους Έλληνες: «Αν θέλετε να γίνετε Χριστιανοί, πρέπει να γίνετε Εβραίοι. Να αλλάξετε τα ονόματά σας σε εβραϊκά και μόνο τότε θα σας δεχτούμε σε χριστιανική Εκκλησία». Καταλαβαίνουμε την τραγωδία των Εβραίων Χριστιανών, οι οποίοι θα ήθελαν να ευαγγελίσουν το έθνος τους. Πώς θα έλκυαν τους ομοεθνείς τους στο Χριστό, αν δεν ήταν ενσωματωμένοι στο έθνος τους και δεν εμφάνιζαν με εβραϊκό τρόπο στους Εβραίους τον Ιουδαίο Ιησού από τη Ναζαρέτ; Ξέχασαν οι Εθνικοί Χριστιανοί τα λόγια του αποστόλου των Εθνών, που έλεγε: «Έγινα στους Ιουδαίους σαν Ιουδαίος, για να κερδίσω Ιουδαίους» (Α' Κορ.9:20).
Ένας πολύ ενδιαφέρων διάλογος έγινε περί το 136 μ.Χ., λίγο μετά την καταστροφή της 2ης εβραϊκής επανάστασης υπό τον Μπαρ Κοχμπά, μεταξύ του Απολογητή Ιουστίνου του Μάρτυρα[2] και ενός λόγιου Εβραίου, του Τρύφωνα. Ο διάλογος φαίνεται πως έγινε με αρκετά επιθετικό τόνο εκ μέρους του Ιουστίνου, κρίνοντας αυστηρά τους Εβραίους μέσα από τα βιβλία τους της Π. Διαθήκης. Ο διάλογος ήταν πολύ μεγάλος, αλλά σε ένα σημείο αναφέρονται τα εξής: «Και ο Τρύφωνας πάλι ζητούσε να μάθει: ‘Αν κάποιος ξέροντας ότι έτσι έχουν τα πράγματα, μαζί με το ότι γνωρίζει πως αυτός είναι ο Χριστός (δηλ. ο Ιησούς), και είναι φανερό ότι και έχει πιστέψει και υπακούει σ' αυτόν, θέλει όμως και αυτά να φυλάσσει (δηλαδή τα τυπικά του μωσαϊκού Νόμου), θα σωθεί;’
Και εγώ είπα: ‘Σύμφωνα με την άποψή μου, Τρύφωνα, λέω ότι τέτοιος άνθρωπος θα σωθεί, αν δεν αγωνίζεται να πείσει αυτούς που προέρχονται από τα έθνη και περιτμήθηκαν από την πλάνη να φυλάσσουν αυτά οπωσδήποτε (δηλαδή τα τυπικά του Νόμου), πράγμα που έπραττες κι εσύ στην αρχή της συζήτησης, αποφαινόμενος ότι δε θα σωθώ αν δε φυλάξω αυτά’.
Κι εκείνος ρώτησε: ‘Γιατί λοιπόν είπες: 'Σύμφωνα με την άποψή μου θα σωθεί τέτοιος άνθρωπος', αν δεν υπάρχουν άλλοι που να λένε ότι τέτοιοι άνθρωποι δε θα σωθούν;’
‘Υπάρχουν’, αποκρίθηκα εγώ, ‘ω Τρύφωνα, άνθρωποι που δεν τολμούν ούτε να έχουν επικοινωνία με ομιλία ή στα σπίτια με τέτοιους ανθρώπους (δηλαδή με Χριστιανούς που τηρούν και το μωσαϊκό Νόμο). Με αυτούς εγώ δε συμφωνώ. Αλλά αν αυτοί (που πιστεύουν στο Χριστό και τηρούν το μωσαϊκό Νόμο), λόγω αδύναμης γνώμης, μαζί με την ελπίδα σ' αυτόν το Χριστό και στις αιώνιες και από τη φύση τους δίκαιες πράξεις και ευσέβειες, θέλουν να φυλάσσουν κι όσες δύνανται τώρα από τις εντολές του Μωυσή, τις οποίες φρονούμε ότι έχουν διαταχθεί για τη σκληροκαρδία του λαού (Ισραήλ), και διαλέγουν να συζούν με τους Χριστιανούς και πιστούς όπως προείπα, χωρίς να προσπαθούν να τους πείσουν μήτε να περιτέμνονται όμοια όπως αυτοί μήτε να τηρούν το Σάββατο μήτε να τηρούν όσα άλλα υπάρχουν τέτοιου είδους, αποφαίνομαι ότι πρέπει να τους προσλαμβάνουμε και να κοινωνούμε σε όλα με αυτούς ως ομοσπλάχνους και αδελφούς.
Έλεγα, ω Τρύφωνα, εκείνους από το γένος σας που λένε ότι πιστεύουν σ' αυτόν το Χριστό, αν όμως αναγκάζουν να ζουν αυτούς που πιστεύουν από τα έθνη οπωσδήποτε σύμφωνα με το νόμο που διατάχθηκε μέσω του Μωυσή ή διαλέγουν να μην έχουν κοινωνία με αυτούς που έχουν τέτοιο τρόπο ζωής (εθνικό), όμοια και αυτούς δεν αποδέχομαι.
Εκείνοι που υπακούν σ' αυτούς και ζούνε με τρόπο που συμφωνεί με το μωσαϊκό Νόμο μαζί με τη φύλαξη της ομολογίας στο Χριστό του Θεού υποθέτω ότι ίσως σωθούν. Εκείνοι όμως που ομολόγησαν και αναγνώρισαν ότι αυτός είναι ο Χριστός και για οποιαδήποτε αιτία μετέβηκαν στο μωσαϊκό Νόμο, αφού αρνήθηκαν ότι αυτός είναι ο Χριστός, και δε μετανόησαν πριν από το θάνατό τους, αποφαίνομαι ότι καθόλου δε θα σωθούν. Ομοίως αποφαίνομαι ότι δε θα σωθούν όσοι από το γένος σας ζουν σύμφωνα με το Νόμο και δεν πιστεύουν σ' αυτόν το Χριστό πριν από το θάνατό τους, και μάλιστα εκείνοι που αναθεμάτισαν και αναθεματίζουν αυτούς που πιστεύουν σ' αυτόν το Χριστό, για να επιτύχουν τη σωτηρία και να απαλλαγούν από την τιμωρία στη φωτιά» (Διάλογος προς Τρύφωνα 47:1-4).
Βλέπουμε πως ο Ιουστίνος είχε πιο ανοιχτό πνεύμα από πολλούς Χριστιανούς των κατοπινών αιώνων, που σύμφωνα με τα λεγόμενά του υπήρχαν ήδη κατά την εποχή του, οι οποίοι δεν τολμούσαν «ούτε να έχουν επικοινωνία με ομιλία ή στα σπίτια» με Εβραίο-χριστιανούς.
Έτσι η Εβραίο-χριστιανική Εκκλησία άρχισε όλο και περισσότερο να μειώνεται, ώσπου σε κάποια στιγμή έπαψε πια να υπάρχει ως ξεχωριστή οντότητα μέσα στο σώμα της Εκκλησίας. Βεβαίως πάντοτε χριστιανοί Εβραίοι υπήρξαν διαμέσου των αιώνων. Είχαν όμως πλέον αφομοιωθεί με τις Εκκλησίες των Εθνικών, δε διακρίνονταν από τους άλλους Εθνικούς Χριστιανούς και η γνώμη τους δεν είχε ιδιαίτερη βαρύτητα.
Πιστεύω ότι ήταν λάθος αυτή η εξουδετέρωση της ύπαρξης των Εβραίων Χριστιανών. Κάθε δέντρο, όταν κόβεται από τη ρίζα του, αρχίζει να μαραίνεται. Έτσι συνέβη με τις Εκκλησίες των Εθνικών. Μπορεί να υπήρχαν πάντοτε οι «ιουδαΐζοντες» Χριστιανοί με τους οποίους έκανε τόσες μάχες ο απόστολος Παύλος και τους καταδίκασε η πρώτη χριστιανική Σύνοδος στην Ιερουσαλήμ, αλλά αυτό δε δικαιολογεί το γεγονός ότι οι υπόλοιποι Χριστιανοί από τα Έθνη θεωρούσαν όλους τους Εβραίους Χριστιανούς συλλήβδην ως ιουδαΐζοντες. Αν η παρουσία των Εβραίων Χριστιανών ήταν αισθητή μέσα στη Χριστιανική Εκκλησία διαμέσου των αιώνων, τότε πολλές αιρέσεις, δογματικές και θεολογικές πλάνες και παρεξηγήσεις που υπεισήλθαν στη χριστιανική διδασκαλία δε θα μπορούσαν να ριζώσουν.
Οι περισσότερες Οικουμενικές Σύνοδοι που έγιναν είχαν σκοπό να καθορίσουν την τριαδική φύση του Θεού καθώς επίσης τη φύση τού Ιησού Χριστού στη σχέση ανθρώπινη-θεϊκή του φύση. Οι Εβραίοι δεν είχαν τέτοιου είδους ανησυχίες. Αυτοί ήταν περισσότερο πρακτικοί στη νοοτροπία τους. Αυτό που τους ενδιέφερε ήταν να εφαρμόζουν τις αποκεκαλυμμένες εντολές του Θεού. Το βλέπουμε στο Δευτερονόμιο: «Τα κρυμμένα πράγματα ανήκουν στον Κύριο το Θεό μας. Τα αποκαλυμμένα όμως σε μας και στα παιδιά μας παντοτινά, για να εκτελούμε όλα τα λόγια αυτού του Νόμου» (29:29). Η Εκκλησία διαμέσου των αιώνων φθάρηκε μέσα σε απέραντες λογομαχίες και πικρές φιλονικίες, που μόνο κακό, εχθρότητες και διωγμούς επέφεραν στις σχέσεις μεταξύ των Χριστιανών, εξαιτίας των αιρέσεων που όλες βασίζονταν στην ελληνική φιλοσοφία. Γιατί με τους όρους της ελληνικής φιλοσοφίας προσπαθούσαν διάφοροι Χριστιανοί να εξηγήσουν τη φύση του Θεού κλπ. Οι Εβραίοι Χριστιανοί θα μπορούσαν να στρέψουν την προσοχή των εθνικών αδελφών τους σε πιο οικοδομητικά και σημαντικά πράγματα που o Θεός μάς αποκάλυψε στη Βίβλο, αποφεύγοντας να εξετάζουμε ό,τι ο Θεός δεν αποκαλύπτει. Επίσης βλέπουμε ότι στη θρησκευτική ζωή εντός του Ιουδαϊσμού υπήρχαν διάφορες αιρέσεις - όπως Φαρισαίοι, Σαδδουκαίοι, Εσσαίοι - οι οποίες έδειχναν ανοχή μεταξύ τους. Ποτέ η μια εβραϊκή αίρεση δεν προκάλεσε διωγμό στην άλλη. Εκτός από το διωγμό που επέφεραν στη λεγόμενη «αίρεση των Ναζωραίων», δηλαδή τους Χριστιανούς, επειδή αυτοί τους κατηγορούσαν ότι σκότωσαν το Μεσσία. Αλλά και στο διωγμό κατά των Χριστιανών Εβραίων σπάνια ο διωγμός έφτανε στο σημείο να σκοτωθεί ο διωκόμενος, όπως συνέβη με τον πρωτομάρτυρα Στέφανο. Οι Εκκλησίες των Εθνικών, αντίθετα, στους διωγμούς τους κατά των αιρετικών σκότωσαν χιλιάδες από αυτούς, πράγμα αντίθετο με το πνεύμα του Χριστού. Το σχετικά ανεκτικό θρησκευτικό πνεύμα των Εβραίων θα μπορούσαν να μεταδώσουν οι Χριστιανοί Εβραίοι στους Εθνικούς αδελφούς τους. Κάτι άλλο που θα είχε αποφευχθεί είναι η λατρεία των εικόνων, των αγίων και της Παρθένου Μαρίας. Μόνον ένας Πατέρας της Εκκλησίας αντιστάθηκε σθεναρά ενάντια σ' αυτές τις ειδωλολατρικές πλάνες. Ο Άγιος Επιφάνειος Σαλαμίνας Κύπρου (310/320-402 μ.Χ.), που ήταν Εβραίος. Γι' αυτόν έγραψε ο Χρήστου στην Πατρολογία του (τόμος Δ' σελ. 505): «Εκείνο που ήθελε πάση θυσία να επιτύχει ο Επιφάνειος διά των συγγραμμάτων αυτής της κατηγορίας ήταν η διαφύλαξη της χριστιανικής πίστης, όπως είχε διατυπωθεί από την αρχή μέχρι των ημερών του από τους προφήτες, τους αποστόλους και τους Πατέρες. Δεν είχε καμιά εκτίμηση προς την ελληνική σοφία αυτός ο πιθανώς Σημίτης Παλαιστίνιος[3] και στο σημείο αυτό βαδίζει στα ίχνη των παλιών αιρεσιολόγων. Οι αιρέσεις, όπως έλεγαν κι εκείνοι, έχουν τη ρίζα τους στην ελληνική φιλοσοφία, αλλά και κάπου αλλού, στον Ωριγένη δηλαδή, ο οποίος στηρίχτηκε στην ελληνική σκέψη... Μόνο λοιπόν θεμέλιο της χριστιανικής πίστεως είναι η Αγία Γραφή σε συνδυασμό με την παράδοση της Εκκλησίας, εφόσον ο Θεός έχει αποκαλυφθεί σ’ εμάς όχι μόνο στη Γραφή, αλλά και μέσα στην Εκκλησία. ‘Τα μεν εν Γραφαίς τα δε εν παραδόσεσι παρέδωκαν οι άγιοι Απόστολοι’». Βεβαίως όταν μιλά περί Παραδόσεως ο Επιφάνειος εννοεί την Αποστολική Παράδοση, όχι την Εκκλησιαστική που σε πολλά μέρη αποτελεί αχαλίνωτη φαντασία. Ο Επιφάνειος, που υπήρξε επίσκοπος Κύπρου, προς το τέλος της ζωής του έκανε μία Διαθήκη όπου όρκισε τους πιστούς της εκκλησίας του να μη δεχτούν ποτέ εικόνες στους ναούς και τα κοιμητήρια. Αναθεματίζονται όσοι παραβούν την προτροπή του. Γι' αυτό και μέχρι σχετικά πρόσφατα, δε θυμάμαι ποιον ακριβώς αιώνα, οι εκκλησίες της Κύπρου δεν είχαν εικόνες στους ναούς τους. Αν σε κάτι δεν περιέπεσαν ποτέ πια οι Εβραίοι μετά την επιστροφή τους από τη Βαβυλωνιακή αιχμαλωσία, αυτό ήταν η ειδωλολατρία. Οι Εβραίο-χριστιανοί, αν συνέχιζαν να υπάρχουν ως ιδιαίτερος κλάδος της Εκκλησίας με βαρύνουσα γνώμη, δε θα συμφωνούσαν ποτέ με τέτοιες πρακτικές που είναι ειδωλολατρία, όπως έκανε ο Επιφάνειος. Δυστυχώς και ο ίδιος ο Επιφάνειος παρόλο ότι ήταν εβραϊκής καταγωγής, ήταν κι αυτός επηρεασμένος από τον αντισημιτισμό της Εκκλησίας, ώστε στο βιβλίο του «Πανάριον», όπου ασχολείται με όλες τις γνωστές αιρέσεις της εποχής του, γράφει ένα κεφάλαιο «Κατά Ναζαρηνών», που αναφερόταν καταδικάζοντας τους Εβραίους Χριστιανούς. Τη γνώμη του Επιφάνειου για τις αιρέσεις, που βασίζονται στην ελληνική φιλοσοφία συμμερίζομαι κι εγώ. Πράγματι, η διδασκαλία του αποστόλου Παύλου ότι το «Ευαγγέλιο είναι για τον Ιουδαίο πρώτα και μετά για τον Έλληνα» αντιστράφηκε. Από ένα σημείο και μετά το Ευαγγέλιο άρχισε να θεωρείται πως ανήκει στον Έλληνα πρώτα και τελευταία στον Εβραίο. Ξέχασαν ότι από τα 27 βιβλία της Κ. Διαθήκης όλα, εκτός από δύο, προέρχονται από Εβραίους. Έγραψαν ελληνικά, αλλά με την εβραϊκή σκέψη και νοοτροπία. Μόνο το Ευαγγέλιο του Λουκά και οι Πράξεις είναι γραμμένα από Έλληνα. Αλλά κι ο Λουκάς πιθανόν να ήταν προσήλυτος Ιουδαίος. Πάντως ήταν στενός συνεργάτης του αποστόλου Παύλου. Έτσι προσπάθησαν όλοι σχεδόν οι Πατέρες της Εκκλησίας να ερμηνεύσουν το Ευαγγέλιο με τις φιλοσοφικές γνώμες της εποχής τους και συχνά περιέπεσαν σε ανόητες υποθέσεις ή και αιρέσεις ακόμα, όπως η θεωρία της αποκαταλλαγής των πάντων, που ένθερμα υποστήριζε ο Ωριγένης, ο Γρηγόριος Νύσσας και άλλοι Πατέρες. Επίσης, το βιβλίο «Περί μυστικής Θεολογίας» του Ψευδο-Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, ψευδεπίγραφο του 5ου αιώνα επηρέασε αφάνταστα τη θεολογία των κατοπινών αιώνων. Ο Μάξιμος ο Ομολογητής το θεωρούσε γνήσιο, όπως και η 6η Οικουμενική Σύνοδος. Οι θεωρίες αυτού του συγγραφέα για το Θεό είναι επηρεασμένες από τη νεοπλατωνική φιλοσοφία, πάντως συγγενεύουν περισσότερο με τον Πανθεϊσμό των Ανατολικών θρησκειών, Ινδουισμό, Βουδισμό, παρά με τον προσωπικό Θεό των Γραφών. Στο βιβλίο του Ψευδο-Διονυσίου «Περί Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας» βασίζεται και η λεγόμενη ειδική ιεροσύνη των Χριστιανών.
Επειδή το Ευαγγέλιο είναι «πρώτα για τον Ιουδαίο», θα δινόταν σωστότερη ερμηνεία σε πολλά σημεία της Καινής Διαθήκης που φαίνονται σκοτεινά. Οι Εβραίοι Χριστιανοί θα έδιναν τη σωστή ερμηνεία σε εδάφια που αργότερα κατάντησαν όπλο πνευματικής εξουσίας και πνευματικής καταπίεσης στα χέρια του κλήρου, όπως: «Θα σου δώσω τα κλειδιά της βασιλείας των ουρανών», «ό,τι δέσεις στη γη θα είναι δεμένο στον ουρανό και ό,τι λύσεις στη γη θα είναι λυμένο στον ουρανό» (Ματθαίος 16:19). «Αν σε κάποιους αφήσετε τις αμαρτίες, έχουν αφεθεί σ' αυτούς. Αν σε κάποιους τις κρατάτε, έχουν κρατηθεί» (Ιωάννης 20:23). Αυτές ήταν τυπικές ραβινικές εκφράσεις, που κάθε Εβραίος τις καταλάβαινε σωστά. Δεν είχαν καμιά σχέση με την άφεση αμαρτιών μέσω κάποιου υποτιθέμενου μυστηρίου εξομολόγησης. Απλά οι αρχηγοί της Συναγωγής με την έκφραση «δεσμείν και λύειν» εννοούσαν το δικαίωμα που είχαν να αποκόπτουν από την κοινωνία με τους πιστούς όσους συμπεριφέρονταν αντίθετα με το Νόμο. Αυτό το δικαίωμα το έδωσε ο Χριστός και στους Αποστόλους του και σε όλη την Εκκλησία ενάντια σε όσους συμπεριφέρονταν αντίθετα με τη διδασκαλία Του σε θέματα ηθικής και δόγματος (Ματθαίος 18:15-18).
Σήμερα πάντως φαίνεται ότι η χάρη του Θεού αρχίζει να επιστρέφει στο εβραϊκό έθνος. Μετά από πολλούς αιώνες πνευματικής τύφλωσης, αρκετοί Εβραίοι πιστεύουν στον Ιησού ως το Μεσσία τους. Στις ΗΠΑ οι «Μεσσιανικοί Ιουδαίοι», όπως ονομάζονται, είναι περίπου 120.000, ενώ στο Ισραήλ ανέρχονται σήμερα περίπου στους 6.000. Η αύξηση είναι τεράστια, αν αναλογιστεί κανείς ότι στο Ισραήλ το 1930 υπήρχαν μόνο 30 Εβραίοι πιστοί στο Μεσσία. Η Εκκλησία παντού στον κόσμο πρέπει να προσεύχεται για την επιστροφή του Ισραήλ ως έθνους στην πίστη του Μεσσία, όπως προφητεύει ο Παύλος, γιατί αυτό θα βοηθήσει τον ταχύτερο ευαγγελισμό του κόσμου. Πάντοτε οι Εβραίοι που πιστεύουν στον Ιησού ως Μεσσία γίνονται θερμοί Χριστιανοί με μεγάλο ζήλο για ευαγγελισμό και διάθεση για μαρτυρία προς τα έξω. 'Η για να επαναλάβουμε τα λόγια του αποστόλου των Εθνών: «Αν η αποβολή τους επέφερε συμφιλίωση στον κόσμο, τι θα είναι πρόσληψή τους παρά ζωή από τους νεκρούς;» (Ρωμ.11:15). Είθε αυτό να γίνει σύντομα.[4]
[1] Οι Εθνικοί είναι σύμφωνα με την εβραϊκή ορολογία όλοι οι υπόλοιποι λαοί πλην του εβραϊκού.[2] Αποστολικός Πατέρας της Εκκλησίας, που έζησε περίπου από το 110-165 μ.Χ.[3] Στην αρχή του κεφαλαίου του για τον Επιφάνειο αναφέρει ότι πιθανώς προερχόταν από Εβραίους Χριστιανούς γονείς.[4] Οι πηγές για την ιστορία της Εβραϊκής Χριστιανικής Εκκλησίας προέρχονται από το βιβλίο του Εβραίο-Χριστιανού Arnold Fruchtenbaum «Hebrew Christianity: Its Theology, History & Philosophy» Ed. Ariel Press.
Αλλά για να καταλάβουμε το σχέδιο του Θεού για το εβραϊκό έθνος στην εποχή της Κ. Διαθήκης πρέπει να μελετήσουμε προσεκτικά την επιστολή προς Ρωμαίους (κεφάλαια 9-11) του αποστόλου Παύλου. Στα κεφάλαια αυτά ο Παύλος ασχολείται με το καίριο ερώτημα: Αφού ο Ιησούς Χριστός ήταν Εβραίος, όπως και όλοι οι πρώτοι ακόλουθοί του, γιατί το εβραϊκό έθνος απέρριψε το Μεσσία του; Και τώρα που το μεγαλύτερο μέρος του εβραϊκού λαού απέρριψε το Μεσσία του, ποιο θα είναι το μέλλον αυτού του λαού;
Στο πρώτο ερώτημα ο Παύλος, αφού εκφράσει την απέραντη οδύνη του για την τύφλωση του εβραϊκού λαού (9:1-4), αναφέρει ότι σύμφωνα με τη διδασκαλία της Π. Διαθήκης δεν είναι όλοι οι απόγονοι του Αβραάμ αληθινά τέκνα του, αλλά «εν Ισαάκ κληθήσεταί σοι σπέρμα» (εδ.7). Δηλαδή μόνο τα τέκνα της υπόσχεσης λογαριάζονται σπέρμα του Αβραάμ, όπως ήταν ο Ισαάκ, όχι κάθε σαρκικό τέκνο του Αβραάμ, όπως π.χ. ήταν ο Ισμαήλ, που ήταν σαρκικός του απόγονος. Στο σημείο αυτό ο απόστολος Παύλος αναφέρει τη διδασκαλία του προορισμού και της εκλογής του Ισραήλ, που βασίζεται στην κυριαρχία του Θεού. Χωρίς να θέλουμε να εντρυφήσουμε σ' αυτό το τελευταίο θέμα, αναφέρουμε απλώς ότι ο Θεός θεωρεί πραγματικούς απογόνους του Αβραάμ μόνον όσους φέρουν την πίστη του Αβραάμ. Αυτά τα βλέπουμε επίσης στο κεφάλαιο 4 της ίδιας επιστολής, όπου ο Παύλος λέγει: «Γιατί δε δόθηκε με το νόμο η επαγγελία στον Αβραάμ ή στους απογόνους του, το να είναι αυτός κληρονόμος του κόσμου, αλλά με τη δικαίωση της πίστης. Γιατί, αν οι κληρονόμοι προέρχονταν από το νόμο έχει κενωθεί η πίστη και έχει καταργηθεί η επαγγελία. Επειδή ο νόμος οργή κατεργάζεται... Γι' αυτό η επαγγελία δίνεται με την πίστη, για να είναι κατά χάρη, ώστε να είναι βέβαιη η επαγγελία στον κάθε απόγονο, όχι μόνο σ' όποιον προέρχεται από το νόμο, αλλά και σ' όποιον προέρχεται από την πίστη που είχε ο Αβραάμ, που είναι πατέρας όλων μας καθώς είναι γραμμένο: Πατέρα πολλών εθνών σε έχω θέσει... Γι' αυτό και η πίστη τού λογαριάστηκε για δικαίωση. Δε γράφτηκε όμως μόνο γι' αυτόν ότι του λογαριάστηκε, αλλά και για εμάς, στους οποίους μέλλει να λογαριάζεται, σ' όσους πιστεύουν σ' εκείνον που έγειρε τον Ιησού τον Κύριό μας από τους νεκρούς» (Ρωμαίους 4:13-14,16-17,22-24). Σύμφωνα με τα λόγια αυτά του Παύλου, δεν έφτανε κανείς να ήταν απόγονος του Αβραάμ, ούτε να προερχόταν από το νόμο, να ήταν δηλαδή Εβραίος τυπικά με την περιτομή και την εφαρμογή του μωσαϊκού νόμου. Για να τον θεωρούσε ο Θεός πραγματικό τέκνο του Αβραάμ, έπρεπε να είχε και την πίστη που είχε ο Αβραάμ στο Θεό.
Εδώ εστιαζόταν το λάθος των θρησκευτικών ηγετών της εποχής του Ιησού, που νόμιζαν πως έφτανε να έχει κανείς πατέρα (πρόγονο) κατά σάρκα τον Αβραάμ, για να ανήκει στο λαό του Θεού, χωρίς να ενδιαφέρονται για την πίστη του και τα έργα του Αβραάμ. Έλεγε, λοιπόν, ο Ιωάννης ο Βαπτιστής: «Και επειδή είδε πολλούς από τους Φαρισαίους και τους Σαδδουκαίους να έρχονται για το βάφτισμά του, τους είπε: ‘Γεννήματα εχιδνών, ποιος σας υπέδειξε, για να ξεφύγετε από τη μελλοντική οργή; Κάντε λοιπόν καρπό άξιο της μετάνοιας και μη νομίσετε ότι μπορείτε να λέτε μέσα σας: Πατέρα έχουμε τον Αβραάμ. Γιατί σας λέω ότι δύναται ο Θεός από τους λίθους τούτους να εγείρει τέκνα στον Αβραάμ’» (Ματθαίος 3:7-9).
Κατά την εποχή του Ιησού Χριστού και κατόπιν, όσοι από τους Εβραίους πίστεψαν στον Ιησού Χριστό ήταν τα πραγματικά τέκνα του Αβραάμ, το αληθινό σπέρμα του, γιατί αυτοί είχαν την πίστη που ο Αβραάμ είχε στο Θεό, την πίστη που ο Θεός ήθελε οι άνθρωποι να έχουν. Αυτοί ήταν «το υπόλειμμα σύμφωνα με εκλογή κατά χάρη» (Ρωμαίους 11:5) και «ο Ισραήλ του Θεού» (Γαλάτες 6:16). Οι άπιστοι Εβραίοι απορρίφτηκαν από τον Θεό ως λαός του.
Εδώ όμως οι χριστιανοί από τα Έθνη έκαναν ένα τραγικό λάθος, που πρέπει να διορθώσουν. Ο Θεός δεν απέρριψε το εβραϊκό έθνος στο σύνολό του για πάντα, έστω και αν αυτή τη στιγμή η πλειοψηφία αυτού του λαού βρίσκεται σε αποστασία από το Θεό. Ο Θεός είχε και έχει ένα υπέροχο μελλοντικό σχέδιο γι' αυτόν το λαό. Πάλι ο Παύλος λέει: «Λέω, λοιπόν, μήπως (οι Ιουδαίοι) σκόνταψαν για να πέσουν; Είθε να μη γίνει! Αλλά με το παράπτωμά τους η σωτηρία ήρθε στα έθνη, για να τους παρακινήσει σε ζηλοτυπία. Και αν το παράπτωμά τους είναι πλούτος για τον κόσμο και η ήττα τους είναι πλούτος για τα έθνη, πόσο μάλλον η πλήρης προσέλευσή τους!... Γιατί αν η αποβολή τους επέφερε συμφιλίωση στον κόσμο, τι θα είναι πρόσληψή τους παρά ζωή από τους νεκρούς;... Αν η ρίζα είναι άγια θα είναι και τα κλαδιά. Αν μερικά από τα κλαδιά αποκόπηκαν κι εσύ όντας αγριελιά μπολιάστηκες μεταξύ τους και έγινες συμμέτοχος της ρίζας και του πάχους της ελιάς, μην καυχιέσαι κατά των κλαδιών. Αλλά αν καυχιέσαι, εναντίον τους, σκέψου ότι εσύ δε βαστάζεις τη ρίζα, αλλά η ρίζα εσένα. Θα πεις λοιπόν: ‘Αποκόπηκαν κλαδιά, για να μπολιαστώ εγώ’. Καλώς. Από την απιστία αποκόπηκαν, κι εσύ έχεις σταθεί από την πίστη. Μην υψηλοφρονείς, αλλά να φοβάσαι. Γιατί αν ο Θεός δε φείστηκε τα φυσικά κλαδιά, μήπως ούτε εσένα φειστεί. Δες, λοιπόν, τη χρηστότητα και την αυστηρότητα του Θεού: αφενός σ' αυτούς που έπεσαν αυστηρότητα, αφετέρου σ' εσένα χρηστότητα - αν επιμένεις στη χρηστότητα, αλλιώς κι εσύ θα κοπείς εντελώς. Αλλά κι εκείνοι, αν δεν επιμένουν στην απιστία, θα μπολιαστούν. Γιατί δυνατός είναι ο Θεός πάλι να τους μπολιάσει. Γιατί, αν εσύ κόπηκες εντελώς από τη φυσική αγριελιά και μπολιάστηκες αντίθετα προς τη φύση σε ήμερη ελιά, πόσο μάλλον αυτοί που είναι σύμφωνα με τη φύση θα μπολιαστούν στη δική τους ελιά. Γιατί δε θέλω εσείς να αγνοείτε, αδελφοί, το μυστήριο αυτό, για να μη θεωρείτε τους εαυτούς σας φρόνιμους, ότι δηλαδή έχει γίνει πώρωση μερικώς στο λαό Ισραήλ, μέχρις ότου εισέλθει η πληρότητα των εθνικών. Και έτσι όλος ο λαός Ισραήλ θα σωθεί καθώς είναι γραμμένο: Θα έρθει από τη Σιών ο Σωτήρας, θα απομακρύνει τις ασέβειες από τον Ιακώβ... Σχετικά με την εκλογή τους είναι αγαπητοί για τους πατέρες τους. Γιατί είναι αμεταμέλητα τα χαρίσματα και η κλήση του Θεού. Γιατί, όπως ακριβώς εσείς κάποτε απειθήσατε στο Θεό, αλλά τώρα ελεηθήκατε με την απείθεια τούτων, έτσι και αυτοί τώρα απείθησαν στο έλεος που έγινε σ' εσάς, ώστε κι αυτοί να ελεηθούν. Γιατί ο Θεός συνέκλεισε όλους σε απείθεια, για να τους ελεήσει όσους» (Ρωμαίους 11:11-32). Αναγκάστηκα να αναφέρω την εκτεταμένη αυτή περικοπή, γιατί συχνά παραβλέπεται από τους Χριστιανούς. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτά τα λόγια του απ. Παύλου, το εβραϊκό έθνος μπορούμε να το παρομοιάσουμε με μια ήμερη ελιά. Οι ρίζες του ήταν οι πρόγονοι του Ισραήλ, οι πατριάρχες του, αρχίζοντας από τον Αβραάμ. Κατόπιν ο Ισαάκ, ο Ιακώβ και τα παιδιά του, οι 12 πατριάρχες. Οι απόγονοι όλων αυτών που ακολουθούσαν την πίστη του Αβραάμ κι εφάρμοζαν το Νόμο που αργότερα δόθηκε στο Μωυσή, τηρώντας όμως και την πίστη του Αβραάμ, ήταν τα πραγματικά τέκνα του Αβραάμ, τα παιδιά της επαγγελίας (υπόσχεσης), τα τέκνα της διαθήκης. Έτσι ο λαός Ισραήλ παρομοιάζεται με τη ρίζα, αλλά και με τον κορμό ενός δένδρου ελιάς ήμερης. Βεβαίως και στην Π. Διαθήκη δεν είχαν όλοι την πίστη του Αβραάμ, ούτε έμειναν πιστοί στο Θεό μέχρι το τέλος της ζωής τους. Όλοι αυτοί ήταν σαν κλαδιά που αποκόβονταν από τον κορμό του δένδρου και ξεραίνονταν. Κάποια στιγμή μάλιστα ο Θεός αναφέρει στον Ησαΐα ότι μόνον ένα υπόλειμμα από το λαό Ισραήλ θα σωθεί. «Και αν ακόμη στη γη μείνει ένα δέκατο, και πάλι τότε θα είναι για να καεί. Θα γίνει όπως η τερέβινθος και όπως η βαλανιδιά που, όταν κλαδευτούν, ένας κορμός μένει σ' αυτές: Σπέρμα άγιο είναι ο κορμός της» (Ησαΐας 6:13).
Σ’ αυτό το άγιο σπέρμα, τον κορμό, που κύριος αντιπρόσωπός του είναι ο Ιησούς Χριστός, θα παραμείνουν λίγα κλαδιά από το αρχικό δένδρο της ήμερης ελιάς που θα είναι Εβραίοι πιστοί στον Ιησού ως Μεσσία. Αλλά θα υπάρχει η δυνατότητα να μπολιαστούν σ' αυτόν τον κορμό καινούργια κλαδιά από αγριελιά, που συμβολίζει τους εθνικούς χριστιανούς. Αυτό το μπόλιασμα είναι αντίθετο προς τη φύση. Συνήθως πάνω σε μια αγριελιά μπολιάζουν κλαδιά ήμερης ελιάς. Εδώ συμβαίνει το αντίθετο. Έτσι οι εθνικοί πρέπει να δείχνουν ταπείνωση απέναντι στον αρχικό κορμό που είναι οι Ιουδαίοι, έστω κι αν τα κλαδιά που προέρχονται από τον αρχικό κορμό είναι λίγα, γιατί η ρίζα και ο κορμός του αρχικού δένδρου τούς βαστούν και όχι το αντίθετο. Υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα να μπολιαστούν ξανά τα κλαδιά του αρχικού δένδρου, που αποκόπηκαν λόγω απιστίας στον Ιησού, αν δεν επιμένουν στην απιστία τους.
Στην ίδια επιστολή ο απ. Παύλος είχε θέσει το ερώτημα: «Τι λοιπόν το περισσότερο έχει ο Ιουδαίος ή ποια η ωφέλεια της περιτομής; Πολύ ωφελεί με κάθε τρόπο. Γιατί, βέβαια, πρώτα απ' όλα ωφελεί ότι τους εμπιστεύτηκαν τα λόγια του Θεού. Γιατί τι σημασία έχει; Αν απίστησαν μερικοί, μήπως η απιστία τους θα καταργήσει την πιστότητα του Θεού;» (Ρωμ.3:1-3). Το ευαγγέλιο είναι πρώτα για τους Εβραίους, αυτοί είναι οι φυσικοί αποδέκτες του: «Γιατί δεν ντρέπομαι το ευαγγέλιο, επειδή είναι δύναμη Θεού για σωτηρία σε καθέναν που πιστεύει, στον Ιουδαίο πρώτα και μετά στον Έλληνα» (Ρωμ.1:16). Ο Παύλος όπου και αν πήγαινε ευαγγέλιζε πρώτα τους Εβραίους, ύστερα πήγαινε στους εθνικούς. Και τώρα έτσι θα έπρεπε να γίνεται. Μακάρι η Εκκλησία να είχε διατηρήσει αυτόν τον τρόπο ευαγγελισμού απέναντι στους Εβραίους. Διαμέσου των αιώνων, όμως, δημιουργήθηκε ένα τυφλό αντισημιτικό πνεύμα, που θεώρησε πως οι Εβραίοι μια για πάντα αποκόπηκαν από τη χάρη του Θεού. Θεώρησαν ότι ο εβραϊκός λαός έδωσε ό,τι είχε να δώσει μέχρι τον ερχομό του Ιησού Χριστού. Ύστερα από Αυτόν, ο Θεός απέρριψε μια για πάντα το εβραϊκό έθνος και το αντικατέστησε με την Εκκλησία, που αποτελούνταν βασικά από εθνικούς. Έτσι δημιουργήθηκε «η θεωρία της αντικατάστασης». Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, η Εκκλησία «αντικατέστησε» το λαό Ισραήλ ως «πνευματικός Ισραήλ» και νέος λαός της χάρης. Ήταν σαν ο Θεός να ξερίζωσε το πρώτο δένδρο, τους Εβραίους, και στη θέση του να φύτεψε καινούργιο, την Εκκλησία. Αν κάποιος Εβραίος μάλιστα πίστευε στο Χριστό, έπρεπε να αποκηρύξει πλήρως την ιουδαϊκότητά του και να γίνει σαν εθνικός, για να γίνει αποδεκτός από την Εκκλησία. Αλλά αυτό ήταν λάθος σύμφωνα με τα λόγια του Παύλου, που διαβάσαμε προηγουμένως. Ο εβραϊκός λαός δεν καταργήθηκε ως εκλεκτός λαός του Θεού (προσοχή: εκλεκτός όχι ευνοούμενος), αλλά μάλλον διευρύνθηκε με την είσοδο και την πρόσληψη των εθνικών στις ευλογίες του Αβραάμ, που αρχικά ο Θεός είχε δώσει μόνο στους σαρκικούς απογόνους του Αβραάμ, σε όσους είχαν συγχρόνως την πίστη του, συμπεριλαμβανόμενων και των εθνικών που αποφάσιζαν να γίνουν προσήλυτοι Εβραίοι. Από την εποχή όμως του Χριστού και μετά, οι εθνικοί γίνονται αποδεκτοί στις ευλογίες του Αβραάμ ως εθνικοί, χωρίς να χρειαστεί να γίνουν πρώτα προσήλυτοι Εβραίοι, να κάνουν περιτομή και να τηρούν το Νόμο του Μωυσή. Έτσι η εκκλησία θα αποτελείτο από δύο ομάδες που ποτέ ο Θεός δεν είχε σκεφτεί να εξαλείψει τις διαφορές τους: τους Εβραίους και τους εθνικούς, που θα πίστευαν στον Ιησού ως Μεσσία.
Βέβαια, ο Νόμος του Μωυσή ως μέσο σωτηρίας είχε πλέον καταργηθεί (Ρωμαίους 7:6). Οι εθνικοί δεν καλούνταν να εφαρμόζουν το νόμο εκτός από κάποιες ελάχιστες εντολές που βλέπουμε στο Πράξεις (15:7-11,19-20). Οι Εβραίοι έπρεπε και αυτοί να καταλάβουν ότι δε σώζονται με την εφαρμογή του μωσαϊκού Νόμου παρά μόνο με την πίστη στον Ιησού Χριστό. Επειδή όμως τα τυπικά του νόμου είχαν συνυφανθεί με την ύπαρξη του Ισραήλ ως έθνους, ήταν δηλαδή όχι μόνο θρησκευτικά σύμβολα, αλλά και διακριτικά του έθνους τους από τα άλλα έθνη, όπως και οι εορτές τους, οι Εβραίοι Χριστιανοί μπορούσαν να εφαρμόζουν όσες από τις διατάξεις του Νόμου ήθελαν, γνωρίζοντας όμως ότι δε σώζονται με την εφαρμογή αυτών των διατάξεων αλλά με την πίστη στο Χριστό (Πράξεις 15:11). Όπως, δηλαδή, οι Εθνικοί ήταν ελεύθεροι στο να μην εφαρμόζουν το Νόμο, έτσι και οι Εβραίοι ήταν ελεύθεροι στην εφαρμογή του Νόμου, μέρους ή όλου, γιατί ο νόμος γι’ αυτούς θα ήταν κάτι το ουδέτερο.
Έτσι βλέπουμε τον ίδιο τον απόστολο Παύλο, που ήταν ο μεγάλος θιασώτης της απελευθέρωσης των εθνικών από το Νόμο, να ακολουθεί ορισμένα τυπικά του Νόμου στη ζωή του και να επιτρέπει την περιτομή του Τιμόθεου, που είχε Εβραία μητέρα (Πράξεις 16:3). Επίσης βλέπουμε τον Παύλο (Πράξεις 18:18) να έχει κάνει ευχή, έχοντας κουρέψει τα μαλλιά του, κάτι που βασιζόταν στο βιβλίο των Αριθμών (6:2,5,9,18). Η επιθυμία του να βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ για την Πεντηκοστή (Πράξεις 20:16) βασιζόταν στο Δευτερονόμιο (16:16). Όπως επίσης η αφιέρωσή του με το κούρεμα των μαλλιών του και τη θυσία των ζώων (Πράξεις 21:17-26), κάτι που του σύστησαν να κάνει οι άλλοι απόστολοι, για να αποφευχθούν οι κατηγορίες από τους άπιστους Εβραίους, δείχνουν ότι ο Παύλος δεν ήταν αντίθετος στην εφαρμογή διατάξεων του Νόμου, εφόσον οι πιστοί στο Χριστό Εβραίοι δεν τις θεωρούσαν σωτηριακές.
ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΒΡΑΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Είναι εύλογο το ερώτημα: Τι απέγινε στη διάρκεια των αιώνων η εβραϊκή Εκκλησία; Πώς εξαφανίστηκε μία Εκκλησία στην οποία είχαν πιστέψει «μυριάδες» (μυριάδα = 10.000) Εβραίων, σύμφωνα με τα λόγια των αποστόλων (Πράξεις 17:20); Η ιστορία αυτής της Εκκλησίας ήταν πολύ τραγική και σ' αυτό κατά μεγάλο μέρος φταίει η παρεξήγηση του σχεδίου του Θεού που έκανε η Εκκλησία από τα Έθνη σχετικά με το λαό Ισραήλ. Ενώ οι χριστιανοί Εβραίοι έδειξαν ανοιχτό πνεύμα αποδεχόμενοι τελικά στους κόλπους τους τούς εθνικούς χριστιανούς, οι Εθνικοί χριστιανοί, όταν πλήθυναν, υπερηφανεύτηκαν κατά των Εβραίων χριστιανών, τους θεώρησαν αιρετικούς και τους απέκοψαν από την Κοινωνία τους.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά:
Οι πιστοί στο Χριστό Εβραίοι ονομάζονταν «Ναζαρηνοί» (Πράξεις 24:5). Ενώ οι πιστοί στο Χριστό από τα έθνη ονομάζονταν «Χριστιανοί» (Πράξεις 11:26). Υπήρχε μια διάκριση μεταξύ Εβραίων και Εθνικών Χριστιανών, αλλά αρχικά ήταν σύμμαχοι.
Υπάρχουν δύο σημαντικές περίοδοι στην ιστορία της Εβραϊκής Εκκλησίας ύστερα από την αρχική αποστολική περίοδο: Είναι η περίοδος 66-70 μ.Χ. και 132-135 μ.Χ.
Στην πρώτη περίοδο έγινε η πρώτη επανάσταση του εβραϊκού λαού κατά των Ρωμαίων, που κατέληξε στην καταστροφή του Ναού και της Ιερουσαλήμ, και στο θάνατο πολλών χιλιάδων Εβραίων. Αρχικά οι Ρωμαίοι ξεκίνησαν την πολιορκία το 66 μ.Χ. Οι Εβραίοι Χριστιανοί γνώριζαν από την προφητεία του Ιησού ότι όταν η Ιερουσαλήμ περικυκλωθεί από στρατεύματα, έφτασε η καταστροφή της, και έπρεπε να φύγουν (Λουκάς 21:20-24). Γι' αυτό και δεν έλαβαν μέρος στην επανάσταση που ηγούνταν το κόμμα των Ζηλωτών. Όταν οι Ρωμαίοι σταμάτησαν την πολιορκία για λίγο χρονικό διάστημα, οι Χριστιανοί Εβραίοι βρήκαν την ευκαιρία να φύγουν όλοι περνώντας τον Ιορδάνη και από την Ιερουσαλήμ να πάνε στην Πέλλα. Μάλιστα ο ιστορικός της Εκκλησίας Ευσέβιος Καισαρείας αναφέρει ότι εκείνη την εποχή δόθηκε και μία προφητεία στην Εκκλησία της Ιερουσαλήμ, που έκανε τους Χριστιανούς Εβραίους να βιαστούν να φύγουν και κανείς Χριστιανός Εβραίος δε σκοτώθηκε στον πόλεμο αυτόν. Το 68 μ.Χ. οι Ρωμαίοι επανήλθαν, πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ και το 70 μ.Χ. την κατέλαβαν καταστρέφοντάς την και καίγοντας το Ναό. Από τότε δημιουργήθηκε το πρώτο ρήγμα μεταξύ Χριστιανών και μη Χριστιανών Εβραίων. Οι μη Χριστιανοί θεώρησαν τη φυγή των Χριστιανών προδοσία σε μία δύσκολη στιγμή του έθνους τους. Επειδή, όμως, η καταστροφή της Ιερουσαλήμ είχε προφητευθεί από τον Ιησού, αυτό ήταν ένα πλεονέκτημα για τους Χριστιανούς Εβραίους, γιατί έτσι αποδείκνυαν πως ο Ιησούς ήταν πράγματι προφήτης του Θεού, και τα λόγια του βγήκαν αληθινά. Συνεπώς και η μεσσιανικότητα που ισχυριζόταν για τον εαυτό του πρέπει να ήταν αληθινή. Αυτό οδήγησε τότε πολλούς Εβραίους στη χριστιανική πίστη. Συνεπώς ύστερα από μία αρχική ψύχρανση στις σχέσεις Χριστιανών και μη Χριστιανών Εβραίων, οι σχέσεις τους άρχισαν να αποκατασταίνονται. Κατά τη δεύτερη περίοδο 132-135 μ.Χ. έγινε η δεύτερη εβραϊκή επανάσταση με ηγέτη τον Μπαρ Κοχμπά. Σ' αυτήν την επανάσταση, επειδή δεν υπήρχαν πια λόγοι να μη λάβουν μέρος, οι Εβραίοι Χριστιανοί αρχικά ενώθηκαν με τους ομοεθνείς τους, για να αποτινάξουν τον καταπιεστικό ρωμαϊκό ζυγό. Ο Μπαρ Κοχμπά φαινόταν γεννημένος ηγέτης, ήταν ψηλός, με μεγάλη μυϊκή δύναμη και επιβλητικό παράστημα. Το όνομά του σήμαινε: «Γιος του Άστρου».
Όσο η επανάσταση ήταν αμιγώς εθνική οι Χριστιανοί Εβραίοι πολέμησαν με τους μη Χριστιανούς κατά των Ρωμαίων. Αλλά καθώς η επανάσταση προόδευε, ο αρχιραβίνος Ακίμπα έκανε το τραγικό λάθος να αναγνωρίσει τον Μπαρ Κοχμπά ως τον αναμενόμενο Μεσσία. Αυτό είχε τραγικές συνέπειες. Οι χριστιανοί Εβραίοι λόγω της πίστης τους αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τον Μπαρ Κοχμπά ως Μεσσία και απομακρύνθηκαν από τους άλλους Εβραίους. Σταμάτησαν τον πόλεμο κατά των Ρωμαίων, γιατί ο πόλεμος είχε πάρει πλέον θρησκευτική χροιά, που αυτοί δεν αναγνώριζαν. Τελικά, και αυτός ο πόλεμος κατέληξε σε ήττα των Εβραίων με σχεδόν πλήρη ξεριζωμό από την Παλαιστίνη για 2.000 χρόνια. Αυτή η απόσχιση προκάλεσε ένα μεγάλο και τελειωτικό ρήγμα μεταξύ Χριστιανών και μη Χριστιανών Εβραίων. Κατάρες κατά των Ναζαρηνών (Χριστιανών) Εβραίων διαβάζονταν στις Συναγωγές και το Ταλμούδ έλεγε ότι οι Εβραίοι δεν έπρεπε να χαιρετούν τους Εβραίους Χριστιανούς ούτε να ζητούν βοήθεια από Χριστιανό Εβραίο γιατρό, ακόμα κι αν πέθαινε ο ασθενής.
Δυστυχώς, μετά το έτος 135 μ.Χ. οι εθνικοί Χριστιανοί δε συμπαραστάθηκαν με αγάπη και συμπάθεια στους Εβραίους αδελφούς τους. Το αντιεβραϊκό πνεύμα είχε διεισδύσει ευρέως στην Εκκλησία, και όσους Εβραίους αποφάσιζαν να ακολουθήσουν την πίστη του Ιησού τούς υποχρέωναν να αποκηρύξουν πλήρως την ιουδαϊκότητά τους. Να γίνουν σαν Εθνικοί μέχρι του σημείου να λάβουν εθνικά ονόματα. Έτσι οι Χριστιανοί Εβραίοι βρέθηκαν ανάμεσα σε δύο πυρά. Αφενός τους καταδίωκαν και τους μισούσαν οι σαρκικοί αδελφοί τους που δεν πίστευαν στο Χριστό, αφετέρου και οι πνευματικοί αδελφοί τους από τα έθνη τούς πίεζαν να εγκαταλείψουν οτιδήποτε είχε σχέση με το έθνος τους. Είναι σαν να έλεγαν σ' εμάς τους Έλληνες: «Αν θέλετε να γίνετε Χριστιανοί, πρέπει να γίνετε Εβραίοι. Να αλλάξετε τα ονόματά σας σε εβραϊκά και μόνο τότε θα σας δεχτούμε σε χριστιανική Εκκλησία». Καταλαβαίνουμε την τραγωδία των Εβραίων Χριστιανών, οι οποίοι θα ήθελαν να ευαγγελίσουν το έθνος τους. Πώς θα έλκυαν τους ομοεθνείς τους στο Χριστό, αν δεν ήταν ενσωματωμένοι στο έθνος τους και δεν εμφάνιζαν με εβραϊκό τρόπο στους Εβραίους τον Ιουδαίο Ιησού από τη Ναζαρέτ; Ξέχασαν οι Εθνικοί Χριστιανοί τα λόγια του αποστόλου των Εθνών, που έλεγε: «Έγινα στους Ιουδαίους σαν Ιουδαίος, για να κερδίσω Ιουδαίους» (Α' Κορ.9:20).
Ένας πολύ ενδιαφέρων διάλογος έγινε περί το 136 μ.Χ., λίγο μετά την καταστροφή της 2ης εβραϊκής επανάστασης υπό τον Μπαρ Κοχμπά, μεταξύ του Απολογητή Ιουστίνου του Μάρτυρα[2] και ενός λόγιου Εβραίου, του Τρύφωνα. Ο διάλογος φαίνεται πως έγινε με αρκετά επιθετικό τόνο εκ μέρους του Ιουστίνου, κρίνοντας αυστηρά τους Εβραίους μέσα από τα βιβλία τους της Π. Διαθήκης. Ο διάλογος ήταν πολύ μεγάλος, αλλά σε ένα σημείο αναφέρονται τα εξής: «Και ο Τρύφωνας πάλι ζητούσε να μάθει: ‘Αν κάποιος ξέροντας ότι έτσι έχουν τα πράγματα, μαζί με το ότι γνωρίζει πως αυτός είναι ο Χριστός (δηλ. ο Ιησούς), και είναι φανερό ότι και έχει πιστέψει και υπακούει σ' αυτόν, θέλει όμως και αυτά να φυλάσσει (δηλαδή τα τυπικά του μωσαϊκού Νόμου), θα σωθεί;’
Και εγώ είπα: ‘Σύμφωνα με την άποψή μου, Τρύφωνα, λέω ότι τέτοιος άνθρωπος θα σωθεί, αν δεν αγωνίζεται να πείσει αυτούς που προέρχονται από τα έθνη και περιτμήθηκαν από την πλάνη να φυλάσσουν αυτά οπωσδήποτε (δηλαδή τα τυπικά του Νόμου), πράγμα που έπραττες κι εσύ στην αρχή της συζήτησης, αποφαινόμενος ότι δε θα σωθώ αν δε φυλάξω αυτά’.
Κι εκείνος ρώτησε: ‘Γιατί λοιπόν είπες: 'Σύμφωνα με την άποψή μου θα σωθεί τέτοιος άνθρωπος', αν δεν υπάρχουν άλλοι που να λένε ότι τέτοιοι άνθρωποι δε θα σωθούν;’
‘Υπάρχουν’, αποκρίθηκα εγώ, ‘ω Τρύφωνα, άνθρωποι που δεν τολμούν ούτε να έχουν επικοινωνία με ομιλία ή στα σπίτια με τέτοιους ανθρώπους (δηλαδή με Χριστιανούς που τηρούν και το μωσαϊκό Νόμο). Με αυτούς εγώ δε συμφωνώ. Αλλά αν αυτοί (που πιστεύουν στο Χριστό και τηρούν το μωσαϊκό Νόμο), λόγω αδύναμης γνώμης, μαζί με την ελπίδα σ' αυτόν το Χριστό και στις αιώνιες και από τη φύση τους δίκαιες πράξεις και ευσέβειες, θέλουν να φυλάσσουν κι όσες δύνανται τώρα από τις εντολές του Μωυσή, τις οποίες φρονούμε ότι έχουν διαταχθεί για τη σκληροκαρδία του λαού (Ισραήλ), και διαλέγουν να συζούν με τους Χριστιανούς και πιστούς όπως προείπα, χωρίς να προσπαθούν να τους πείσουν μήτε να περιτέμνονται όμοια όπως αυτοί μήτε να τηρούν το Σάββατο μήτε να τηρούν όσα άλλα υπάρχουν τέτοιου είδους, αποφαίνομαι ότι πρέπει να τους προσλαμβάνουμε και να κοινωνούμε σε όλα με αυτούς ως ομοσπλάχνους και αδελφούς.
Έλεγα, ω Τρύφωνα, εκείνους από το γένος σας που λένε ότι πιστεύουν σ' αυτόν το Χριστό, αν όμως αναγκάζουν να ζουν αυτούς που πιστεύουν από τα έθνη οπωσδήποτε σύμφωνα με το νόμο που διατάχθηκε μέσω του Μωυσή ή διαλέγουν να μην έχουν κοινωνία με αυτούς που έχουν τέτοιο τρόπο ζωής (εθνικό), όμοια και αυτούς δεν αποδέχομαι.
Εκείνοι που υπακούν σ' αυτούς και ζούνε με τρόπο που συμφωνεί με το μωσαϊκό Νόμο μαζί με τη φύλαξη της ομολογίας στο Χριστό του Θεού υποθέτω ότι ίσως σωθούν. Εκείνοι όμως που ομολόγησαν και αναγνώρισαν ότι αυτός είναι ο Χριστός και για οποιαδήποτε αιτία μετέβηκαν στο μωσαϊκό Νόμο, αφού αρνήθηκαν ότι αυτός είναι ο Χριστός, και δε μετανόησαν πριν από το θάνατό τους, αποφαίνομαι ότι καθόλου δε θα σωθούν. Ομοίως αποφαίνομαι ότι δε θα σωθούν όσοι από το γένος σας ζουν σύμφωνα με το Νόμο και δεν πιστεύουν σ' αυτόν το Χριστό πριν από το θάνατό τους, και μάλιστα εκείνοι που αναθεμάτισαν και αναθεματίζουν αυτούς που πιστεύουν σ' αυτόν το Χριστό, για να επιτύχουν τη σωτηρία και να απαλλαγούν από την τιμωρία στη φωτιά» (Διάλογος προς Τρύφωνα 47:1-4).
Βλέπουμε πως ο Ιουστίνος είχε πιο ανοιχτό πνεύμα από πολλούς Χριστιανούς των κατοπινών αιώνων, που σύμφωνα με τα λεγόμενά του υπήρχαν ήδη κατά την εποχή του, οι οποίοι δεν τολμούσαν «ούτε να έχουν επικοινωνία με ομιλία ή στα σπίτια» με Εβραίο-χριστιανούς.
Έτσι η Εβραίο-χριστιανική Εκκλησία άρχισε όλο και περισσότερο να μειώνεται, ώσπου σε κάποια στιγμή έπαψε πια να υπάρχει ως ξεχωριστή οντότητα μέσα στο σώμα της Εκκλησίας. Βεβαίως πάντοτε χριστιανοί Εβραίοι υπήρξαν διαμέσου των αιώνων. Είχαν όμως πλέον αφομοιωθεί με τις Εκκλησίες των Εθνικών, δε διακρίνονταν από τους άλλους Εθνικούς Χριστιανούς και η γνώμη τους δεν είχε ιδιαίτερη βαρύτητα.
Πιστεύω ότι ήταν λάθος αυτή η εξουδετέρωση της ύπαρξης των Εβραίων Χριστιανών. Κάθε δέντρο, όταν κόβεται από τη ρίζα του, αρχίζει να μαραίνεται. Έτσι συνέβη με τις Εκκλησίες των Εθνικών. Μπορεί να υπήρχαν πάντοτε οι «ιουδαΐζοντες» Χριστιανοί με τους οποίους έκανε τόσες μάχες ο απόστολος Παύλος και τους καταδίκασε η πρώτη χριστιανική Σύνοδος στην Ιερουσαλήμ, αλλά αυτό δε δικαιολογεί το γεγονός ότι οι υπόλοιποι Χριστιανοί από τα Έθνη θεωρούσαν όλους τους Εβραίους Χριστιανούς συλλήβδην ως ιουδαΐζοντες. Αν η παρουσία των Εβραίων Χριστιανών ήταν αισθητή μέσα στη Χριστιανική Εκκλησία διαμέσου των αιώνων, τότε πολλές αιρέσεις, δογματικές και θεολογικές πλάνες και παρεξηγήσεις που υπεισήλθαν στη χριστιανική διδασκαλία δε θα μπορούσαν να ριζώσουν.
Οι περισσότερες Οικουμενικές Σύνοδοι που έγιναν είχαν σκοπό να καθορίσουν την τριαδική φύση του Θεού καθώς επίσης τη φύση τού Ιησού Χριστού στη σχέση ανθρώπινη-θεϊκή του φύση. Οι Εβραίοι δεν είχαν τέτοιου είδους ανησυχίες. Αυτοί ήταν περισσότερο πρακτικοί στη νοοτροπία τους. Αυτό που τους ενδιέφερε ήταν να εφαρμόζουν τις αποκεκαλυμμένες εντολές του Θεού. Το βλέπουμε στο Δευτερονόμιο: «Τα κρυμμένα πράγματα ανήκουν στον Κύριο το Θεό μας. Τα αποκαλυμμένα όμως σε μας και στα παιδιά μας παντοτινά, για να εκτελούμε όλα τα λόγια αυτού του Νόμου» (29:29). Η Εκκλησία διαμέσου των αιώνων φθάρηκε μέσα σε απέραντες λογομαχίες και πικρές φιλονικίες, που μόνο κακό, εχθρότητες και διωγμούς επέφεραν στις σχέσεις μεταξύ των Χριστιανών, εξαιτίας των αιρέσεων που όλες βασίζονταν στην ελληνική φιλοσοφία. Γιατί με τους όρους της ελληνικής φιλοσοφίας προσπαθούσαν διάφοροι Χριστιανοί να εξηγήσουν τη φύση του Θεού κλπ. Οι Εβραίοι Χριστιανοί θα μπορούσαν να στρέψουν την προσοχή των εθνικών αδελφών τους σε πιο οικοδομητικά και σημαντικά πράγματα που o Θεός μάς αποκάλυψε στη Βίβλο, αποφεύγοντας να εξετάζουμε ό,τι ο Θεός δεν αποκαλύπτει. Επίσης βλέπουμε ότι στη θρησκευτική ζωή εντός του Ιουδαϊσμού υπήρχαν διάφορες αιρέσεις - όπως Φαρισαίοι, Σαδδουκαίοι, Εσσαίοι - οι οποίες έδειχναν ανοχή μεταξύ τους. Ποτέ η μια εβραϊκή αίρεση δεν προκάλεσε διωγμό στην άλλη. Εκτός από το διωγμό που επέφεραν στη λεγόμενη «αίρεση των Ναζωραίων», δηλαδή τους Χριστιανούς, επειδή αυτοί τους κατηγορούσαν ότι σκότωσαν το Μεσσία. Αλλά και στο διωγμό κατά των Χριστιανών Εβραίων σπάνια ο διωγμός έφτανε στο σημείο να σκοτωθεί ο διωκόμενος, όπως συνέβη με τον πρωτομάρτυρα Στέφανο. Οι Εκκλησίες των Εθνικών, αντίθετα, στους διωγμούς τους κατά των αιρετικών σκότωσαν χιλιάδες από αυτούς, πράγμα αντίθετο με το πνεύμα του Χριστού. Το σχετικά ανεκτικό θρησκευτικό πνεύμα των Εβραίων θα μπορούσαν να μεταδώσουν οι Χριστιανοί Εβραίοι στους Εθνικούς αδελφούς τους. Κάτι άλλο που θα είχε αποφευχθεί είναι η λατρεία των εικόνων, των αγίων και της Παρθένου Μαρίας. Μόνον ένας Πατέρας της Εκκλησίας αντιστάθηκε σθεναρά ενάντια σ' αυτές τις ειδωλολατρικές πλάνες. Ο Άγιος Επιφάνειος Σαλαμίνας Κύπρου (310/320-402 μ.Χ.), που ήταν Εβραίος. Γι' αυτόν έγραψε ο Χρήστου στην Πατρολογία του (τόμος Δ' σελ. 505): «Εκείνο που ήθελε πάση θυσία να επιτύχει ο Επιφάνειος διά των συγγραμμάτων αυτής της κατηγορίας ήταν η διαφύλαξη της χριστιανικής πίστης, όπως είχε διατυπωθεί από την αρχή μέχρι των ημερών του από τους προφήτες, τους αποστόλους και τους Πατέρες. Δεν είχε καμιά εκτίμηση προς την ελληνική σοφία αυτός ο πιθανώς Σημίτης Παλαιστίνιος[3] και στο σημείο αυτό βαδίζει στα ίχνη των παλιών αιρεσιολόγων. Οι αιρέσεις, όπως έλεγαν κι εκείνοι, έχουν τη ρίζα τους στην ελληνική φιλοσοφία, αλλά και κάπου αλλού, στον Ωριγένη δηλαδή, ο οποίος στηρίχτηκε στην ελληνική σκέψη... Μόνο λοιπόν θεμέλιο της χριστιανικής πίστεως είναι η Αγία Γραφή σε συνδυασμό με την παράδοση της Εκκλησίας, εφόσον ο Θεός έχει αποκαλυφθεί σ’ εμάς όχι μόνο στη Γραφή, αλλά και μέσα στην Εκκλησία. ‘Τα μεν εν Γραφαίς τα δε εν παραδόσεσι παρέδωκαν οι άγιοι Απόστολοι’». Βεβαίως όταν μιλά περί Παραδόσεως ο Επιφάνειος εννοεί την Αποστολική Παράδοση, όχι την Εκκλησιαστική που σε πολλά μέρη αποτελεί αχαλίνωτη φαντασία. Ο Επιφάνειος, που υπήρξε επίσκοπος Κύπρου, προς το τέλος της ζωής του έκανε μία Διαθήκη όπου όρκισε τους πιστούς της εκκλησίας του να μη δεχτούν ποτέ εικόνες στους ναούς και τα κοιμητήρια. Αναθεματίζονται όσοι παραβούν την προτροπή του. Γι' αυτό και μέχρι σχετικά πρόσφατα, δε θυμάμαι ποιον ακριβώς αιώνα, οι εκκλησίες της Κύπρου δεν είχαν εικόνες στους ναούς τους. Αν σε κάτι δεν περιέπεσαν ποτέ πια οι Εβραίοι μετά την επιστροφή τους από τη Βαβυλωνιακή αιχμαλωσία, αυτό ήταν η ειδωλολατρία. Οι Εβραίο-χριστιανοί, αν συνέχιζαν να υπάρχουν ως ιδιαίτερος κλάδος της Εκκλησίας με βαρύνουσα γνώμη, δε θα συμφωνούσαν ποτέ με τέτοιες πρακτικές που είναι ειδωλολατρία, όπως έκανε ο Επιφάνειος. Δυστυχώς και ο ίδιος ο Επιφάνειος παρόλο ότι ήταν εβραϊκής καταγωγής, ήταν κι αυτός επηρεασμένος από τον αντισημιτισμό της Εκκλησίας, ώστε στο βιβλίο του «Πανάριον», όπου ασχολείται με όλες τις γνωστές αιρέσεις της εποχής του, γράφει ένα κεφάλαιο «Κατά Ναζαρηνών», που αναφερόταν καταδικάζοντας τους Εβραίους Χριστιανούς. Τη γνώμη του Επιφάνειου για τις αιρέσεις, που βασίζονται στην ελληνική φιλοσοφία συμμερίζομαι κι εγώ. Πράγματι, η διδασκαλία του αποστόλου Παύλου ότι το «Ευαγγέλιο είναι για τον Ιουδαίο πρώτα και μετά για τον Έλληνα» αντιστράφηκε. Από ένα σημείο και μετά το Ευαγγέλιο άρχισε να θεωρείται πως ανήκει στον Έλληνα πρώτα και τελευταία στον Εβραίο. Ξέχασαν ότι από τα 27 βιβλία της Κ. Διαθήκης όλα, εκτός από δύο, προέρχονται από Εβραίους. Έγραψαν ελληνικά, αλλά με την εβραϊκή σκέψη και νοοτροπία. Μόνο το Ευαγγέλιο του Λουκά και οι Πράξεις είναι γραμμένα από Έλληνα. Αλλά κι ο Λουκάς πιθανόν να ήταν προσήλυτος Ιουδαίος. Πάντως ήταν στενός συνεργάτης του αποστόλου Παύλου. Έτσι προσπάθησαν όλοι σχεδόν οι Πατέρες της Εκκλησίας να ερμηνεύσουν το Ευαγγέλιο με τις φιλοσοφικές γνώμες της εποχής τους και συχνά περιέπεσαν σε ανόητες υποθέσεις ή και αιρέσεις ακόμα, όπως η θεωρία της αποκαταλλαγής των πάντων, που ένθερμα υποστήριζε ο Ωριγένης, ο Γρηγόριος Νύσσας και άλλοι Πατέρες. Επίσης, το βιβλίο «Περί μυστικής Θεολογίας» του Ψευδο-Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, ψευδεπίγραφο του 5ου αιώνα επηρέασε αφάνταστα τη θεολογία των κατοπινών αιώνων. Ο Μάξιμος ο Ομολογητής το θεωρούσε γνήσιο, όπως και η 6η Οικουμενική Σύνοδος. Οι θεωρίες αυτού του συγγραφέα για το Θεό είναι επηρεασμένες από τη νεοπλατωνική φιλοσοφία, πάντως συγγενεύουν περισσότερο με τον Πανθεϊσμό των Ανατολικών θρησκειών, Ινδουισμό, Βουδισμό, παρά με τον προσωπικό Θεό των Γραφών. Στο βιβλίο του Ψευδο-Διονυσίου «Περί Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας» βασίζεται και η λεγόμενη ειδική ιεροσύνη των Χριστιανών.
Επειδή το Ευαγγέλιο είναι «πρώτα για τον Ιουδαίο», θα δινόταν σωστότερη ερμηνεία σε πολλά σημεία της Καινής Διαθήκης που φαίνονται σκοτεινά. Οι Εβραίοι Χριστιανοί θα έδιναν τη σωστή ερμηνεία σε εδάφια που αργότερα κατάντησαν όπλο πνευματικής εξουσίας και πνευματικής καταπίεσης στα χέρια του κλήρου, όπως: «Θα σου δώσω τα κλειδιά της βασιλείας των ουρανών», «ό,τι δέσεις στη γη θα είναι δεμένο στον ουρανό και ό,τι λύσεις στη γη θα είναι λυμένο στον ουρανό» (Ματθαίος 16:19). «Αν σε κάποιους αφήσετε τις αμαρτίες, έχουν αφεθεί σ' αυτούς. Αν σε κάποιους τις κρατάτε, έχουν κρατηθεί» (Ιωάννης 20:23). Αυτές ήταν τυπικές ραβινικές εκφράσεις, που κάθε Εβραίος τις καταλάβαινε σωστά. Δεν είχαν καμιά σχέση με την άφεση αμαρτιών μέσω κάποιου υποτιθέμενου μυστηρίου εξομολόγησης. Απλά οι αρχηγοί της Συναγωγής με την έκφραση «δεσμείν και λύειν» εννοούσαν το δικαίωμα που είχαν να αποκόπτουν από την κοινωνία με τους πιστούς όσους συμπεριφέρονταν αντίθετα με το Νόμο. Αυτό το δικαίωμα το έδωσε ο Χριστός και στους Αποστόλους του και σε όλη την Εκκλησία ενάντια σε όσους συμπεριφέρονταν αντίθετα με τη διδασκαλία Του σε θέματα ηθικής και δόγματος (Ματθαίος 18:15-18).
Σήμερα πάντως φαίνεται ότι η χάρη του Θεού αρχίζει να επιστρέφει στο εβραϊκό έθνος. Μετά από πολλούς αιώνες πνευματικής τύφλωσης, αρκετοί Εβραίοι πιστεύουν στον Ιησού ως το Μεσσία τους. Στις ΗΠΑ οι «Μεσσιανικοί Ιουδαίοι», όπως ονομάζονται, είναι περίπου 120.000, ενώ στο Ισραήλ ανέρχονται σήμερα περίπου στους 6.000. Η αύξηση είναι τεράστια, αν αναλογιστεί κανείς ότι στο Ισραήλ το 1930 υπήρχαν μόνο 30 Εβραίοι πιστοί στο Μεσσία. Η Εκκλησία παντού στον κόσμο πρέπει να προσεύχεται για την επιστροφή του Ισραήλ ως έθνους στην πίστη του Μεσσία, όπως προφητεύει ο Παύλος, γιατί αυτό θα βοηθήσει τον ταχύτερο ευαγγελισμό του κόσμου. Πάντοτε οι Εβραίοι που πιστεύουν στον Ιησού ως Μεσσία γίνονται θερμοί Χριστιανοί με μεγάλο ζήλο για ευαγγελισμό και διάθεση για μαρτυρία προς τα έξω. 'Η για να επαναλάβουμε τα λόγια του αποστόλου των Εθνών: «Αν η αποβολή τους επέφερε συμφιλίωση στον κόσμο, τι θα είναι πρόσληψή τους παρά ζωή από τους νεκρούς;» (Ρωμ.11:15). Είθε αυτό να γίνει σύντομα.[4]
Σπύρου Καραλή
Οφθαλμίατρου
Οφθαλμίατρου
[1] Οι Εθνικοί είναι σύμφωνα με την εβραϊκή ορολογία όλοι οι υπόλοιποι λαοί πλην του εβραϊκού.[2] Αποστολικός Πατέρας της Εκκλησίας, που έζησε περίπου από το 110-165 μ.Χ.[3] Στην αρχή του κεφαλαίου του για τον Επιφάνειο αναφέρει ότι πιθανώς προερχόταν από Εβραίους Χριστιανούς γονείς.[4] Οι πηγές για την ιστορία της Εβραϊκής Χριστιανικής Εκκλησίας προέρχονται από το βιβλίο του Εβραίο-Χριστιανού Arnold Fruchtenbaum «Hebrew Christianity: Its Theology, History & Philosophy» Ed. Ariel Press.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου