Πώς έφτασε σε μας η Αγία Γραφή;

«Υπό του Πνεύματος του Αγίου κινούμενοι λάλησαν οι άγιοι άνθρωποι του Θεού» (Β' Πέτρου 1:21)

Τα πρωτότυπα: Γλώσσα και γραφή
Η Αγία Γραφή αποτελείται από 66 βιβλία, 39 της Παλαιάς Διαθήκης και 27 της Καινής Διαθήκης, τα οποία γράφτηκαν σε μια περίοδο 1500 ετών. Τα περισσότερα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης γράφτηκαν στα εβραϊκά, ενώ ορισμένα τμήματα των βιβλίων του Δανιήλ, καθώς και το βιβλίο του Έσδρα και του Ιερεμία, γράφτηκαν στα Αραμαϊκά. Τα βιβλία αυτά γράφτηκαν αρχικά στην παλαιοεβραϊκή στρογγυλή γραφή, μια παραλλαγή του βορειοσημιτικού αλφαβήτου. Μετά την αιχμαλωσία, γράφτηκαν στην ονομαζόμενη τετράγωνη γραφή. Η Καινή Διαθήκη γράφτηκε ολόκληρη στα ελληνικά.

Σε τι μορφή διασώθηκαν τα αντίγραφα της Παλαιάς Διαθήκης;
Τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης σώθηκαν σε χειρόγραφα. Τα χειρόγραφα διακρίνονται σε δημόσια, που ήταν κύλινδροι από δέρμα ή περγαμηνή και ιδιωτικά, που ήταν κώδικες από δέρμα ή περγαμηνή ή πάπυρο. Τα αρχαιότερα εβραϊκά χειρόγραφα της Παλαιάς Διαθήκης είναι αυτά που βρέθηκαν στο Κουμράν το 1947 και χρονολογούνται στον 20 και 10 αιώνα π.Χ. Τα εβραϊκά χειρόγραφα με το φωνηεντισμένο κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης, το ονομαζόμενο μασοριτικό, χρονολογούνται μεταξύ του 6ου και 11ου αιώνα μ.Χ.

Σε τι μορφή διασώθηκαν τα αντίγραφα της Καινής Διαθήκης;
Τα βιβλία της Καινής Διαθήκης σώζονται σε 5.500 χειρόγραφα, που χρονολογούνται από το 125 μ.Χ. και εξής. Πρόκειται για πάνω από 100 παπύρους, περίπου 300 μεγαλογράμματα χειρόγραφα (που είναι και τα αρχαιότερα), 2.800 μικρογράμματα χειρόγραφα από το 835 μ.Χ. και εξής και περίπου 2.300 εκλογάδια (κηρυγματικά κείμενα της Βυζαντινής Εκκλησίας).
Στα παλαιότερα χειρόγραφα οι λέξεις δεν χωρίζονται, δεν υπάρχουν σημεία στίξης ούτε χωρισμός σε κεφάλαια, παραγράφους και εδάφια.

Πώς και πότε έγινε ο χωρισμός σε κεφάλαια και εδάφια;
Τα πρώτα συστήματα χωρισμού σε κεφάλαια ανάγονται στον 4ο αιώνα. Ο σημερινός χωρισμός σε κεφάλαια έγινε το 1200 από τον Αρχιεπίσκοπο Κανταβριγίας Λάνγκτον και ο χωρισμός σε εδάφια από τον εκδότη των Παρισίων Ροβέρτο Εστιέν το 1550.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες αρχαίες μεταφράσεις της Αγίας Γραφής;
Οι σημαντικότερες αρχαίες μεταφράσεις είναι οι εξής:
- Η Ελληνική των Εβδομήκοντα (270 π.Χ.)
- Η Συριακή Πεσιττά (περίπου 150 μ.Χ.)
- Τα Αραμαϊκά Ταργκουμίμ
- Η Λατινική Βουλγάτα (5ος αιώνας μ.Χ.)
- Οι Κοπτικές (3ος-4ος αιώνας μ.Χ.)
- Η Αιθιοπική (4ος-6ος αιώνας μ.Χ.)
- Η Αρμενική (5ος αιώνας μ.Χ.)
- Η Γοτθική του Ουλφίλα (4ος αιώνας μ.Χ.)

Πότε πρωτοτυπώθηκε η Αγία Γραφή;
Ο Γουτεμβέργιος επινόησε την τυπογραφία γύρω στο 1450 και εξέδωσε την πρώτη έντυπη (λατινική) Αγία Γραφή το 1452. Η πρώτη έντυπη εβραϊκή Παλαιά Διαθήκη εκδόθηκε το 1477 στη Μπολόνια, ενώ η πρώτη έντυπη ελληνική Καινή Διαθήκη εκδόθηκε το 1516 από τον Έρασμο.

Το κριτικό κείμενο
- Το Textus Receptus (Παραδεδεγμένο κείμενο) της καινής Διαθήκης που κυκλοφόρησε από το 1633 βασίζεται σε έκδοση του Εράσμου και ήταν συναφές με το κείμενο της Καινής Διαθήκης που χρησιμοποιούσε το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.
- Το Κριτικό κείμενο, που αντικατέστησε το Textus Receptus το 1881, λαμβάνει υπόψη όλα τα αντίγραφα της Καινής Διαθήκης. Από τότε οι διορθωμένες εκδόσεις συνεχίζονται. Μια νέα επεξεργασία της Biblia Hebraica έχει πραγματοποιηθεί στην περίοδο 1968-1977, ενώ μια νέα (26η) επεξεργασία του κριτικού κειμένου της Καινής Διαθήκης το 1979 (Nastle-Aland).

Ποιες είναι οι σημαντικότερες μεταφράσεις της Αγίας Γραφής σε νεότερες ευρωπαϊκές γλώσσες;
Το 1382 ο Ουίκλιφ ολοκλήρωσε την πρώτη μετάφραση της Αγίας Γραφής σε νεώτερη ευρωπαϊκή γλώσσα, στα αγγλικά. Την εποχή της Μεταρρύθμισης ακολούθησαν:
- Η Βίβλος της Ζυρίχης (1531)
- Η Καινή Διαθήκη του Λούθηρου (1521-22)
- Η Βίβλος του Λούθηρου (1534)
- Η Ολλανδική Καινή Διαθήκη (1523)
- Η Αγγλική Καινή Διαθήκη του Tyndale (1523)
- Η Αγία Γραφή στη μετάφραση του βασιλιά Ιακώβου (1611)
- Οι Γαλλικές μεταφράσεις από το 1523
- Η Δανέζικη, η Σουηδική και η Ουγγρική Καινή Διαθήκη
- Οι Ιταλικές Καινές Διαθήκες τη δεκαετία του 1530
- Η Ισπανική Καινή Διαθήκη (1543) και Αγία Γραφή (1569)
- Η Πορτογαλική Αγία Γραφή (1719)

Πότε ξεκίνησαν μεταφράσεις της Αγίας Γραφής σε νεοελληνική γλώσσα;
Η παλιότερη προσπάθεια ήταν η μετάφραση της Καινής Διαθήκης το 1638 από τον Μάξιμο Καλλιουπολίτη υπό την αιγίδα του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου Λούκαρη. Ακολούθησαν οι μεταφράσεις της Βιβλικής Εταιρείας:
- Ολόκληρης της Αγίας Γραφής σε καθαρεύουσα από τον Νεόφυτο Βάμβα (1830)
- Της Καινής Διαθήκης σε απλή καθαρεύουσα από τον Βέλλα (1967)
- Της Καινής Διαθήκης σε απλή καθαρεύουσα από ομάδα καθηγητών (1985/89)
- Ολόκληρης της Αγίας Γραφής στη δημοτική (1997)

Προσπάθειες διάδοσης της Βίβλου από Βιβλικές Εταιρείες
Η πρώτη Βιβλική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1804 και ακολούθησαν και σε άλλες χώρες τις επόμενες δεκαετίες. Η αρχή οργανωμένης δράσης της στον ελληνικό χώρο ανάγεται στο 1808. Δραστήριος διευθυντής της υπήρξε ο εκδότης του περιοδικού Αστήρ της Ανατολής Μιχαήλ Καλαποθάκης, επί σχεδόν 50 χρόνια (1859-1905). Η Ελληνική Βιβλική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1966, έγινε πλήρως ελληνική και διαδογματική το 1992 και πλήρες μέλος των Ηνωμένων Βιβλικών Εταιρειών το 2000.

Η μετάφραση της Βίβλου σήμερα
Το 1990 η Βίβλος ολόκληρη ή σε τμήματά της είχε μεταφραστεί σε 2.167 γλώσσες. Οι Μεταφραστές Ουίκλιφ, οργάνωση που ιδρύθηκε το 1942, έχουν μεταφράσει την Αγία Γραφή σε 611 γλώσσες. Η μετάφραση συνεχίζεται σε 100 γλώσσες. Απομένουν πάνω από 2.644 γλώσσες που ομιλούνται από 380.000.000 ανθρώπους. Στόχος τους είναι το 2025 να έχει μεταφραστεί η Βίβλος σε όλες τις γλώσσες που απομένουν.

Π. Παπαγεωργίου

Φιλόλογος

Βιβλιογραφία
- Γ.Χ. Χατζηαντωνίου, Ιστορική Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη, Εκδ. Ο Λόγος
- F.F. Bruce, Τα κείμενα της Καινής Διαθήκης, Εκδ. Πέργαμος 1987
- A.G. Patzia, Πώς σχηματίστηκε η Καινή Διαθήκη, Εκδ. Πέργαμος, 1999
- Χρ. Καραγκούνης, Από τη Βίβλο και το περιβάλλον της, Αστήρ της Ανατολής, τεύχη Μαΐου-Αυγούστου 2005.

Ο άσωτος γιος και ο Λαρς φον Τρίερ

Διαβάζοντας την παραβολή του Άσωτου Γιου και τη γνωστή διαδικασία που ακολούθησε αυτό το παιδί (ζήτησε τα χρήματα και πήγε στο εξωτερικό και τα έφαγε στα γλέντια) σκέφτηκα: μήπως είχε και παράπονα ο νεαρός; Μήπως θεωρούσε ότι ο Πατέρας τον καταπίεζε; Μήπως του έκανε γυμνάσια στην οικονομία και είχε βαρεθεί; Μήπως θεωρούσε ότι ο Πατέρας είχε γίνει πλούσιος καταπιέζοντας τους δούλους και έκανε την ηθική επανάστασή του; Προσγειώθηκε πάντως, μετά από τον πρώτο καιρό των ηδονών, στην πικρή πραγματικότητα της φτώχειας, της καταπίεσης από ένα αφέντη, της φιλίας με το πιο βρώμικο ζώο για τους Εβραίους, το γουρούνι, τέτοιας φιλίας που έφτασε να μοιράζεται το φαγητό τους. Επειδή είμαστε Έλληνες και δεν έχουμε απέχθεια στους χοίρους, επειδή τα χαρούπια δεν μας τρομάζουν και επειδή αυτή η ιστορία είναι μακρινή από μας, ίσως μια σύγχρονη εικόνα ή μάλλον μια σύγχρονη ερμηνεία, μας δείξει καλύτερα το τι συνέβη τότε.

Υπάρχει μια καλή κινηματογραφική ταινία του Λαρς φον Τρίερ, το «Ντόγκβιλ» (πόλη του σκύλου). Η ταινία αφηγείται την ιστορία μιας κοπέλας που φεύγει από το πλούσιο σπίτι της, κατηγορώντας τον πατέρα της για απατεώνα και γκάγκστερ, αυτά την εποχή γύρω από το 1930, στην Αμερική. Καταφεύγει σε μια μικρή φτωχή πόλη στα Βραχώδη όρη, όπου την υποδέχονται με καλοσύνη οι κάτοικοι και εκείνη για να μπορέσει να μείνει εκεί, τους βοηθάει στις δουλειές τους. Η κατάσταση είναι καλή, η κοπέλα είναι ευτυχισμένη. Σιγά-σιγά όμως το κλίμα αρχίζει να χαλάει, την κατηγορούν για διάφορα πράγματα, της φέρονται άσχημα, μέχρις ότου εκείνη κάνει μια αποτυχημένη απόπειρα να διαφύγει. Από εκείνη τη στιγμή και μετά η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο. Της φορούν μια λαιμαριά, ένα τεράστιο βάρος για να μη μπορεί να διαφύγει, όλοι οι άντρες του οικισμού την βιάζουν, ενώ ο αγαπημένος της δεν φέρνει ουσιαστικά καμία αντίδραση. Και ένα σούρουπο εμφανίζεται ο πατέρας της με τη συνοδεία του. Μέσα στο αυτοκίνητό του γίνεται μια δραματική συζήτηση, με την κοπέλα, από απέχθεια προς τον πατέρα της, να προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αίσχη, που έγιναν εναντίον της στην πόλη. Βγαίνει από το αυτοκίνητο αλλά βλέπει με το φως του φεγγαριού όλα τα φοβερά πρόσωπα που την περιμένουν. Ξαναμπαίνει και λέει στον πατέρα της να σκοτώσει όλους τους ανθρώπους και να κάψει την πόλη, κάτι που γίνεται αμέσως, από τη συνοδεία του.

Δεν είναι αυτή η ιστορία του αποστάτη ανθρώπου, που πλάστηκε να ζει στην ευδαιμονία και προτίμησε την απομάκρυνση από τον Πατέρας Δεν είναι η ιστορία του Πατέρα που πάει, αναζητά και βρίσκει το χαμένο; Τελικά, και πολύ εσχατολογικά, δεν καταστρέφεται η πόλη του κακού;

Ο Χριστός είναι εκείνος που πλήρωσε για να υπάρχει ο δρόμος της επιστροφής στο πατρικό σπίτι. Χωρίς τη θυσία Του και τη διάνοιξη του δρόμου από τον Χριστό δεν θα μπορούσαμε να επιστρέψουμε ποτέ. Δόξα στον Θεό για την καταπληκτική Του δωρεά.